Sayın Fatih ÇetinElektroteknik Sektörünü tanımlarmısınız?Elektroteknik Sektörü denilince, elektriÄŸin üretimi, iletimi ve dağıtımında kullanılan cihaz ve ekipmanların yanı sıra, günlük hayatta kullandığımız pek çok ürün aklımıza gelir.
Sayın Fatih ÇetinElektroteknik Sektörünü tanımlarmısınız?
Elektroteknik Sektörü denilince, elektriÄŸin üretimi, iletimi ve dağıtımında kullanılan cihaz ve ekipmanların yanı sıra, günlük hayatta kullandığımız pek çok ürün aklımıza gelir. Elektroteknik sektörünün dünyanda yeri ve önemi çok büyüktür. BilindiÄŸi üzere, Uluslar Arası Standard Hazırlama KuruluÅŸu olan ISO (International Standardization Organisation), Uluslar Arası Elektroteknik Komisyonu –IEC (International Electrotechnical Commission) nin konusu dışında faaliyet göstermektedir. Yani, elektroteknik standardları IEC tarafından diÄŸer tüm ürün, hizmet, sistem standardları ise ISO tarafından çalışılmaktadır. Neredeyse “elektroteknik” bir yana dünya bir yana…
Sektörün kapsamı nedir?
Elektroteknik Sektörü, genel olarak elektrikle çalışan tüm cihazları ve bu cihazların bileÅŸenlerini kapsamaktadır. ÖrneÄŸin, kablolar, aydınlatma armatürleri, elektrikli ev aletleri,lambalar kondansatörler, ayırma ve güç transformatörleri sektörün kapsamında yer alan ürünlerdir. Ürün grupları IECEE (IEC System for Electrical Equipments) tarafından belirlendiÄŸi ÅŸekliyle;
1. BATT- Bataryalar
2. CABL-Kablo ve Kordonlar
3. CAP- Kapasitörler
4. CONT-Cihaz Anahtarları
5. EMC-EMU
6. HOUS- Elektrikli Ev aletleri
7. INST-Ä°ç Tesisat Ekipmanları
8. LITE-Aydınlatma
9. MEAS-Ölçü aletleri
10. MED-Medikal Ekipmanlar
11. OFF-Bilişim Teknolojisi ve ofis ekipmanları
12. POW-Alçak gerilim, yüksek güç anahtarlama cihazları
13. PROT-Tesisat koruyucu ekipmanlar
14. PV-Fotovoltaikler
15. SAFE-Güvenlik trafoları
16. TOOL-Taşınabilir aletler
17. TOYS-Elektrikli oyuncaklar
18. ENT-Elektronik eğlence ekipmanları
19. MISC-Diğer Ekipmanlar olarak uygulanmaktadır.
Bu ürün gruplarında TSE/TSEK belgelendirme faaliyetlerinin yanı sıra IECEE ve EEPCA (European Certification Association for Electrical Products) çatısı altında yer alan uluslar arası belgelendirme çalışmaları yürütülmektedir.
IECEE-CB sistemi nasıl çalışır?
IECEE-CB üyesi ülkeler
IECEE çatısı altında ÅŸu anda belirli kapsamlarda CB belgesi ve deney raporları düzenlenmektedir.
Üretici bu belge ve raporları, IECEE-CB üyesi herhangi bir kuruluÅŸa verir. Bu kuruluÅŸ ise, bu belge ve raporları esas alarak ilave deney yapmadan, kendi markasını kullanma hakkını üreticiye verir.
EEPCA nedir?
• Avrupa ölçeÄŸinde faaliyet gösteren, karşılıklı tanıma anlaÅŸmaları bütünüdür.
• EN (European Norm) standardlarına göre
çalışmalarını yürütür.
• Kapsamı IECEE-CB deki gibidir.
EEPCA çatısı altında yer alan anlaÅŸmalar,
• HAR
• ENEC (KEYMARK)
• CCA,
• CCA-EMC AnlaÅŸmaları yer alır.
HAR üyesi ülkeler;
ENEC üyesi ülkeler;
CCA üyesi ülkeler;
CCA-EMC üyesi ülkeler;
Türkiye’de bu sektörü nasıl deÄŸerlendiriyorsunuz?
Ülkemizde, sektörle ilgili pek çok sivil toplum kuruluÅŸu bulunmaktadır. “Ä°letkenler DerneÄŸi”, “Küçük Ev Aletleri Sanayicileri DerneÄŸi-KESÄ°D”, “Elektromekanik Sanayiciler DerneÄŸi-EMSAD” bunlara örnek olarak verilebilir. Özellikle kablo, televizyon, buzdolabı, çamaşır ve bulaşık makineleri ülkemizin Avrupa’ya ihraç ettiÄŸi en önemli ürünlerdendir. Bunun dışında, transformatörler, aydınlatma ürünleri gibi sektör kapsamında olan pek çok ürünün ülkemizin toplan üretim ve ihracatında çok ciddi bir yeri vardır.
Türkiye’de Sektörün karşılaÅŸtığı problemler ve sektör açıkları nelerdir?
Sektörün en büyük sorunu, çok daha düÅŸük maliyetlerle, düÅŸük kalitede üretim yapan UzakdoÄŸulu üreticilerle rekabet edememesidir. Ülkemizde iÅŸgücü, enerji ve vergi maliyetleri UzakdoÄŸu’ya göre çok yüksek seviyelerdedir.
Bunun dışında bazı üreticilerin TSE belgelendirme sürecinde ürettikleri standarda uygun ürünleri, belgelendirme iÅŸlemleri tamamladıktan sonra üretmeye devam etmemeleri diÄŸer bir sorundur. Tabi bir de TSE markasını kullanma hakkı olmadığı halde, haksız yere TSE markasını ürünleri üzerinde kullanan üreticiler bulunmaktadır. Bu gibi durumlar, üreticiler arasında haksız rekabete sebep olduÄŸu gibi, TSE markasının imajının da zedelenmesine sebep olmaktadır. Bu konuyla ilgili farklı zamanlarda, TSE markalı ürünler üzerinde piyasadan veya üretim yerinden numuneler alınarak gerekli muayene ve deneyler yapılmakta, sonuçlara göre gerekli durumlarda yasal iÅŸlem baÅŸlatılmaktadır. Burada bahse konu olan ürünler için piyasa gözetim ve denetim yetkisinin yasal mevzuat çerçevesinde Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ na ait olduÄŸunu, TSE olarak sadece Markaların korunması hakkındaki kanun ve firmalarla imzalanan sözleÅŸmeler çerçevesinde piyasa gözetimi yapabildiÄŸimizi belirtmek gerekir.
Yurt dışına ne oranda bağlıyız?
Sektör, büyük oranda yurt dışında bağımlı olmamakla beraber, bi-metaller, silisli sac, bazı elektronik devreler gibi bazı özel hammadde ve yarı mamuller için yurt dışında bağımlıdır.
TSE’nin bu konudaki çalışmaları nelerdir?
TSE olarak, yurt dışındaki geliÅŸmeleri takip etmekte, ürün standardlarının uluslararası ticaretin kolaylaÅŸtırılması ilkesine baÄŸlı kalacak ÅŸekilde harmonize olmasına gayret sarf etmektedir. Harmonize standardlar uluslararası tanınırlığı, dolayısıyla ticareti kolaylaÅŸtırarak üreticilerin rekabet ÅŸansını artırmaktadır.
Yeni standartlara ya da kriterlere ihtiyaç var mı? Varsa konuları
Zaman zaman yeni ürünler için yeni standartlara ihtiyaç olmaktadır. ÖrneÄŸin son zamanlarda gündeme gelen, yenilenebilir enerji konusu ile ilgili olan Foto-Voltaik ürünler için uluslar arası standard kuruluÅŸlarının çalışmalarına paralel olarak yeni standardlar oluÅŸturulmaktadır. Her ülkede olduÄŸu gibi, yeni standartlara olan ihtiyacı genel olarak üreticiler orta çıkarmaktadırlar. Yeni teknolojiler, yeni ürünler ortaya çıkarıldıkça, bu ürünlerle ilgili standardizasyon ihtiyacı ile birlikte çalışmalar baÅŸlatılmakta, standard hazırlamanın uluslar arası kuralları çerçevesinde yeni ürün standardları yayınlanabilmektedir. Burada sırası gelmiÅŸken, maalesef üreticilerimizin standard hazırlama faaliyetlerine gerektiÄŸi kadar etkin katılmadıklarını da belirtmeliyiz. Üretimde veya bir teknolojide söz sahibi ve yönlendirici olabilmek için mutlaka standardizasyon sürecine etkin bir ÅŸekilde katılmalıyız.
Sektörle ilgili yeni hedef ve projeleriniz var mı? Bunlar nelerdir?
Sektörde yürüttüÄŸümüz belgelendirme çalışmaları içerisinde yurt dışı tanınırlığa daha fazla ağırlık vermeyi, bu kapsamda düzenlenen belge sayısını arttırmayı hedeflemekteyiz. Åžu anda uluslararası tanımaya dayalı olan IECEE-CB, HAR, CCA ve ENEC anlaÅŸmalarına tarafız. Bu anlaÅŸmalar kapsamının geniÅŸletilmesi yönünde projeler üzerinde çalışıyoruz. Bu kapsamda verdiÄŸimiz uluslararası geçerli belge sayıları aÅŸağıda tabloda verilmiÅŸtir.
2009 yılı sonunda HAR anlaÅŸması kapsamına Gebze’deki Elektroteknik Laboratuvarımızı alarak, ara kontrol ve belgelendirme numunelerinin daha hızlı deneylerden geçirebilmesini saÄŸladık.
Bu yılsonunda ise, IECEE-CB, HAR ve ENEC anlaÅŸmalarının kapsamlarını daha da geniÅŸletebilmek amacıyla uluslararası bir tetkikten geçebilmeyi hedefliyoruz.
Bu ÅŸekilde üreticilerimizin yurt dışı menÅŸeili belgelendirme kuruluÅŸlarına olan bağımlılığını en aza indirerek, maliyetlerini dolayısıyla rekabet ÅŸanslarını artırabilmeyi amaçlıyoruz.
Sektörle ilgili çalışanlar bu konuda eÄŸitim ve denetim açısından yeterli mi?
Sektörde çalışan çok deÄŸiÅŸik seviyelerde üreticiler mevcut. Bu konuda çok ileri seviyede eÄŸitimli ve deneyimli çalışanlar olduÄŸu gibi bunun aksi de mevcut. TSE olarak standard hazırlama, belgelendirme, deney ve kalibrasyon hizmetlerinin yanında eÄŸitim hizmetleri de sunmaktayız. Kaynakçı, Tahribatsız Muayene, Kalibrasyon, Ölçüm belirsizliÄŸi, ölme-deney eÄŸitimlerinden, sistem belgelendirme incelemeleri için tetkikçi eÄŸitimlerine kadar pek çok alanda eÄŸitim faaliyetlerimiz bulunmaktadır.
Elektroteknik sektöründe çalışan bir personel olarak problemleriniz var mı? Neler?
Sektörde çalışanlar can güvenliÄŸi açısından riskli grupta olmasına raÄŸmen, bu risk genelde sosyal güvence ve mali haklara yansımamaktadır.
Problemlere çözüm önerileriniz var mı? Bunlar nelerdir?
Çalışanlar, zorunlu sosyal güvencenin dışında hayat, kaza ve saÄŸlık sigortası kapsamına alınabilir. Sosyal güvence ve emeklilik yönünden yıpranma göz önüne alınarak sektör çalışanlarına erken emekli olma hakkı tanınabilir.
Fatih ÇETÄ°N
ELEKTRÄ°K-ELEKTRONÄ°K YÜKSEK MÜHENDÄ°SÄ°
TÜRK STANDARDLARI ENSTÄ°TÜSÜ
ELEKTROTEKNÄ°K SEKTÖRÜ BELGELENDÄ°RME MÜDÜRÜ
Elektroteknik Sektörü denilince, elektriÄŸin üretimi, iletimi ve dağıtımında kullanılan cihaz ve ekipmanların yanı sıra, günlük hayatta kullandığımız pek çok ürün aklımıza gelir. Elektroteknik sektörünün dünyanda yeri ve önemi çok büyüktür. BilindiÄŸi üzere, Uluslar Arası Standard Hazırlama KuruluÅŸu olan ISO (International Standardization Organisation), Uluslar Arası Elektroteknik Komisyonu –IEC (International Electrotechnical Commission) nin konusu dışında faaliyet göstermektedir. Yani, elektroteknik standardları IEC tarafından diÄŸer tüm ürün, hizmet, sistem standardları ise ISO tarafından çalışılmaktadır. Neredeyse “elektroteknik” bir yana dünya bir yana…
Sektörün kapsamı nedir?
Elektroteknik Sektörü, genel olarak elektrikle çalışan tüm cihazları ve bu cihazların bileÅŸenlerini kapsamaktadır. ÖrneÄŸin, kablolar, aydınlatma armatürleri, elektrikli ev aletleri,lambalar kondansatörler, ayırma ve güç transformatörleri sektörün kapsamında yer alan ürünlerdir. Ürün grupları IECEE (IEC System for Electrical Equipments) tarafından belirlendiÄŸi ÅŸekliyle;
1. BATT- Bataryalar
2. CABL-Kablo ve Kordonlar
3. CAP- Kapasitörler
4. CONT-Cihaz Anahtarları
5. EMC-EMU
6. HOUS- Elektrikli Ev aletleri
7. INST-Ä°ç Tesisat Ekipmanları
8. LITE-Aydınlatma
9. MEAS-Ölçü aletleri
10. MED-Medikal Ekipmanlar
11. OFF-Bilişim Teknolojisi ve ofis ekipmanları
12. POW-Alçak gerilim, yüksek güç anahtarlama cihazları
13. PROT-Tesisat koruyucu ekipmanlar
14. PV-Fotovoltaikler
15. SAFE-Güvenlik trafoları
16. TOOL-Taşınabilir aletler
17. TOYS-Elektrikli oyuncaklar
18. ENT-Elektronik eğlence ekipmanları
19. MISC-Diğer Ekipmanlar olarak uygulanmaktadır.
Bu ürün gruplarında TSE/TSEK belgelendirme faaliyetlerinin yanı sıra IECEE ve EEPCA (European Certification Association for Electrical Products) çatısı altında yer alan uluslar arası belgelendirme çalışmaları yürütülmektedir.
IECEE-CB sistemi nasıl çalışır?
IECEE-CB üyesi ülkeler
IECEE çatısı altında ÅŸu anda belirli kapsamlarda CB belgesi ve deney raporları düzenlenmektedir.
Üretici bu belge ve raporları, IECEE-CB üyesi herhangi bir kuruluÅŸa verir. Bu kuruluÅŸ ise, bu belge ve raporları esas alarak ilave deney yapmadan, kendi markasını kullanma hakkını üreticiye verir.
EEPCA nedir?
• Avrupa ölçeÄŸinde faaliyet gösteren, karşılıklı tanıma anlaÅŸmaları bütünüdür.
• EN (European Norm) standardlarına göre
çalışmalarını yürütür.
• Kapsamı IECEE-CB deki gibidir.
EEPCA çatısı altında yer alan anlaÅŸmalar,
• HAR
• ENEC (KEYMARK)
• CCA,
• CCA-EMC AnlaÅŸmaları yer alır.
HAR üyesi ülkeler;
ENEC üyesi ülkeler;
CCA üyesi ülkeler;
CCA-EMC üyesi ülkeler;
Türkiye’de bu sektörü nasıl deÄŸerlendiriyorsunuz?
Ülkemizde, sektörle ilgili pek çok sivil toplum kuruluÅŸu bulunmaktadır. “Ä°letkenler DerneÄŸi”, “Küçük Ev Aletleri Sanayicileri DerneÄŸi-KESÄ°D”, “Elektromekanik Sanayiciler DerneÄŸi-EMSAD” bunlara örnek olarak verilebilir. Özellikle kablo, televizyon, buzdolabı, çamaşır ve bulaşık makineleri ülkemizin Avrupa’ya ihraç ettiÄŸi en önemli ürünlerdendir. Bunun dışında, transformatörler, aydınlatma ürünleri gibi sektör kapsamında olan pek çok ürünün ülkemizin toplan üretim ve ihracatında çok ciddi bir yeri vardır.
Türkiye’de Sektörün karşılaÅŸtığı problemler ve sektör açıkları nelerdir?
Sektörün en büyük sorunu, çok daha düÅŸük maliyetlerle, düÅŸük kalitede üretim yapan UzakdoÄŸulu üreticilerle rekabet edememesidir. Ülkemizde iÅŸgücü, enerji ve vergi maliyetleri UzakdoÄŸu’ya göre çok yüksek seviyelerdedir.
Bunun dışında bazı üreticilerin TSE belgelendirme sürecinde ürettikleri standarda uygun ürünleri, belgelendirme iÅŸlemleri tamamladıktan sonra üretmeye devam etmemeleri diÄŸer bir sorundur. Tabi bir de TSE markasını kullanma hakkı olmadığı halde, haksız yere TSE markasını ürünleri üzerinde kullanan üreticiler bulunmaktadır. Bu gibi durumlar, üreticiler arasında haksız rekabete sebep olduÄŸu gibi, TSE markasının imajının da zedelenmesine sebep olmaktadır. Bu konuyla ilgili farklı zamanlarda, TSE markalı ürünler üzerinde piyasadan veya üretim yerinden numuneler alınarak gerekli muayene ve deneyler yapılmakta, sonuçlara göre gerekli durumlarda yasal iÅŸlem baÅŸlatılmaktadır. Burada bahse konu olan ürünler için piyasa gözetim ve denetim yetkisinin yasal mevzuat çerçevesinde Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ na ait olduÄŸunu, TSE olarak sadece Markaların korunması hakkındaki kanun ve firmalarla imzalanan sözleÅŸmeler çerçevesinde piyasa gözetimi yapabildiÄŸimizi belirtmek gerekir.
Yurt dışına ne oranda bağlıyız?
Sektör, büyük oranda yurt dışında bağımlı olmamakla beraber, bi-metaller, silisli sac, bazı elektronik devreler gibi bazı özel hammadde ve yarı mamuller için yurt dışında bağımlıdır.
TSE’nin bu konudaki çalışmaları nelerdir?
TSE olarak, yurt dışındaki geliÅŸmeleri takip etmekte, ürün standardlarının uluslararası ticaretin kolaylaÅŸtırılması ilkesine baÄŸlı kalacak ÅŸekilde harmonize olmasına gayret sarf etmektedir. Harmonize standardlar uluslararası tanınırlığı, dolayısıyla ticareti kolaylaÅŸtırarak üreticilerin rekabet ÅŸansını artırmaktadır.
Yeni standartlara ya da kriterlere ihtiyaç var mı? Varsa konuları
Zaman zaman yeni ürünler için yeni standartlara ihtiyaç olmaktadır. ÖrneÄŸin son zamanlarda gündeme gelen, yenilenebilir enerji konusu ile ilgili olan Foto-Voltaik ürünler için uluslar arası standard kuruluÅŸlarının çalışmalarına paralel olarak yeni standardlar oluÅŸturulmaktadır. Her ülkede olduÄŸu gibi, yeni standartlara olan ihtiyacı genel olarak üreticiler orta çıkarmaktadırlar. Yeni teknolojiler, yeni ürünler ortaya çıkarıldıkça, bu ürünlerle ilgili standardizasyon ihtiyacı ile birlikte çalışmalar baÅŸlatılmakta, standard hazırlamanın uluslar arası kuralları çerçevesinde yeni ürün standardları yayınlanabilmektedir. Burada sırası gelmiÅŸken, maalesef üreticilerimizin standard hazırlama faaliyetlerine gerektiÄŸi kadar etkin katılmadıklarını da belirtmeliyiz. Üretimde veya bir teknolojide söz sahibi ve yönlendirici olabilmek için mutlaka standardizasyon sürecine etkin bir ÅŸekilde katılmalıyız.
Sektörle ilgili yeni hedef ve projeleriniz var mı? Bunlar nelerdir?
Sektörde yürüttüÄŸümüz belgelendirme çalışmaları içerisinde yurt dışı tanınırlığa daha fazla ağırlık vermeyi, bu kapsamda düzenlenen belge sayısını arttırmayı hedeflemekteyiz. Åžu anda uluslararası tanımaya dayalı olan IECEE-CB, HAR, CCA ve ENEC anlaÅŸmalarına tarafız. Bu anlaÅŸmalar kapsamının geniÅŸletilmesi yönünde projeler üzerinde çalışıyoruz. Bu kapsamda verdiÄŸimiz uluslararası geçerli belge sayıları aÅŸağıda tabloda verilmiÅŸtir.
2009 yılı sonunda HAR anlaÅŸması kapsamına Gebze’deki Elektroteknik Laboratuvarımızı alarak, ara kontrol ve belgelendirme numunelerinin daha hızlı deneylerden geçirebilmesini saÄŸladık.
Bu yılsonunda ise, IECEE-CB, HAR ve ENEC anlaÅŸmalarının kapsamlarını daha da geniÅŸletebilmek amacıyla uluslararası bir tetkikten geçebilmeyi hedefliyoruz.
Bu ÅŸekilde üreticilerimizin yurt dışı menÅŸeili belgelendirme kuruluÅŸlarına olan bağımlılığını en aza indirerek, maliyetlerini dolayısıyla rekabet ÅŸanslarını artırabilmeyi amaçlıyoruz.
Sektörle ilgili çalışanlar bu konuda eÄŸitim ve denetim açısından yeterli mi?
Sektörde çalışan çok deÄŸiÅŸik seviyelerde üreticiler mevcut. Bu konuda çok ileri seviyede eÄŸitimli ve deneyimli çalışanlar olduÄŸu gibi bunun aksi de mevcut. TSE olarak standard hazırlama, belgelendirme, deney ve kalibrasyon hizmetlerinin yanında eÄŸitim hizmetleri de sunmaktayız. Kaynakçı, Tahribatsız Muayene, Kalibrasyon, Ölçüm belirsizliÄŸi, ölme-deney eÄŸitimlerinden, sistem belgelendirme incelemeleri için tetkikçi eÄŸitimlerine kadar pek çok alanda eÄŸitim faaliyetlerimiz bulunmaktadır.
Elektroteknik sektöründe çalışan bir personel olarak problemleriniz var mı? Neler?
Sektörde çalışanlar can güvenliÄŸi açısından riskli grupta olmasına raÄŸmen, bu risk genelde sosyal güvence ve mali haklara yansımamaktadır.
Problemlere çözüm önerileriniz var mı? Bunlar nelerdir?
Çalışanlar, zorunlu sosyal güvencenin dışında hayat, kaza ve saÄŸlık sigortası kapsamına alınabilir. Sosyal güvence ve emeklilik yönünden yıpranma göz önüne alınarak sektör çalışanlarına erken emekli olma hakkı tanınabilir.
Fatih ÇETÄ°N
ELEKTRÄ°K-ELEKTRONÄ°K YÜKSEK MÜHENDÄ°SÄ°
TÜRK STANDARDLARI ENSTÄ°TÜSÜ
ELEKTROTEKNÄ°K SEKTÖRÜ BELGELENDÄ°RME MÜDÜRÜ
Yorum Yazın