Önümüzdeki yıl mart ayında devreye girecek yeni kojenerasyon sistemi için 7.
Önümüzdeki yıl mart ayında devreye girecek yeni kojenerasyon sistemi için 7.5 MW’lik 2 adet türbin satın aldık. Diğeriyle benzer bir yatırım maliyetiyle 20 ton buhar üretimi ve 1.500.000 kilo kalorilik sıcak su üretimi gerçekleştireceğiz.
Hayat Grubu bünyesinde bulunan kağıt fabrikasında kullanılan kojenerasyon sistemi, 1 ton kağıt üretmek için gereken 3.000-3.300 kW’lık enerjiyi 2.300 kW’ya düşürmeyi başarmıştır. Bunu sağlamak için daha önce denenmemiş, birçok yenilik gerçekleştirdiklerini dile getiren Kağıt Fabrikası Direktörü Lütfü Aydın, bu sayede enerji maliyetlerini rakiplerinin yüzde 50-60 altına çektiklerini ifade ediyor. Yılbaşında devreye alacakları ikinci sistemin mevcut kojenerasyondan daha verimli olacağını kaydeden Kağıt Proje Koordinatörü Muammer Timur ise fabrikalarının Avrupa’da 1 ton kağıt üretmek için en az enerji harcayan 2. işletme olduğunun altını çiziyor.
İlk sistemi kurmaya nasıl karar verdiniz? Bu süreçte yaşadığınız sıkıntıları aktarır mısınız?
Lütfü Aydın: Sektörde kullanılan kağıt makinelerinde 1 ton kağıt üretmek için yaklaşık 3.000-3 300 kW enerji harcanmaktadır. 3 000 kW’ ın 1.150 kW’sı elektrik enerjisi, geri kalan 1.850 kW’sı ısı enerjisidir. Söz konusu enerjinin 850 kW’sı buhar 1.000 kW’sı ise doğalgaz yakarak kurutmada kullanılmaktadır. Bizim ilk kağıt makinemizin projelendirilmesi toplantıları sırasında “Öyle bir makine yapmalıyız ki az enerji tüketsin ve rekabetçi olsun” dedik. Toplantı yaptığımız ekibin içerisinde bulunan Ahmet Işıklar Bey’in yıllar önce Kastamonu Entegre’de MDF kurutmada kullandığı bir teknoloji vardı. Bu sistemde öncelikle bir doğalgaz türbini alınmış. Burada gaz yakılarak elektrik üretilmiş. Bu süreçte açığa çıkan egsozt gazından buhar üretilmiş; artak egsozt gazı ile de MDF kurutulmuştur. Sistem 1990’lı yılların başında devreye alınmış ve o zamanın şartlarında MDF sektöründe çığır açmıştır. Söz konusu proses hayata geçirilirken makine tedarikçisi sorumluluk kabul etmemiş ve projenin uygulanmamasını söylemiş. Ancak netice çok iyi olunca sektör dergilerinde ağaç sanayiinde yeni konsept diye lanse edilmiştir. Bundan sonra Kastamonu Entegre bünyesinde yapılan bütün tesislerde bu sistem kullanılmıştır.
Bu projenin bir benzerini kağıt tesisimizde uyguladık. Herkesin yaptığı gibi konvansiyonel üretim yapmayı planlıyordum. Ancak, Ahmet Bey beni ikna etmeyi başardı. Proje ilk defa hayata geçirilen bir şey olduğu için daha önceden kurulmuş ve çalışan bir sistemi inceleme şansımız olmadı. Bu projenin en büyük riski 500 derecelik ısıyı kağıda verme süreci idi. Çünkü ciddi yangın riski vardı ve makine zarar görebilirdi. Bunun dışında kağıt ve enerji üreten 2 ayrı ekipmanın nasıl haberleştirileceği; birinin durması halinde diğerine ne olacağı; kağıt üretenin ihtiyaç duyduğu enerjinin diğer makine tarafından karşılanamaması veya ihtiyaç duyulandan fazla enerjinin ne yapılacağı ile ilgili birçok soru işareti vardı. Zamana karşı yapılan yarışta, makina imalatçısı ile birlikte projelendirme yapıldı. Türbinler alındı ve montaj yapıldı. İlk etapta türbinler devreye alınmadan, konvansiyonel sistemde bir, bir buçuk ay çalışıldı. Sonuçta ton başına 3.000-3.100 kW enerji harcadığımızı gördük. Bu süre zarfında da sürekli olarak kontrol ve denemeler yapıyorduk. 2 ay sonra gazı ilk kez kağıt makinesine almaya başladığımızda bu rakamı 2.300 kW’ye düşürdük. Sıcak hava ile kurutma başlayınca da doğal olarak gaz kullanım oranları düştü. Böylece ton başına kullanılan enerji maliyeti aşağıya çekildi.
Muammer Timur: Normal bir sistemde ton başına 3.100-3.300 kW harcanırken biz 2.300 kW harcıyoruz. Türbinde elde edilen fazla elektrik enerjisini şebekeye satıyoruz. Bu suretle Dolar olarak ton başına rakiplerimizden yüzde 50-60 avantajlıyız.
Projemizi uluslararası seminerlerde katılımcılara aktardık. Avrupa’nın en büyük kağıt üreticileri kojenerasyon sistemimizi incelemek için fabrikamıza geldi.
Yabancılar bu sistemi kurmakta çekinmesinin temel nedeni sistemin mantığıdır. Çıkan sorunların çözümünü nasıl bulacaklarını bilmiyorlar. Klasik sistemde buhar üretmek için gaz türbininden elektrik elde ediliyor. Açığa çıkan sıcak hava ise buhar elde etmek için kullanılıyor. Kağıt kurutmada kullanılacak sıcak havada brulörler devreye giriyor. Yabancılar, türbin çıkışındaki egsozt gazı kalitesi ile brulör çıkışındaki egsozt gazı kalitesinin birbirini tutmamasından endişe ediyor. Söz konusu sorun, kağıdın kurutma esnasında haşlanmasına veya beyazlığının düşmesine neden olabilir.
Yeni sistem nasıl çalışıyor?
Lütfü Aydın: İkinci fabrikamızda tecrübelerimiz ışığında, aynı sistemin daha gelişmişini uyguluyoruz. Yeni tesisin montajı şu anda devam ediyor. Yılbaşında devreye alacağımız bu ünite, İzmit Yeni Köy’deki işletmemizin yanında yer alacaktır. Bu sistemde türbine doğalgaz veriyoruz. Doğalgaz türbinde yanıyor ve 7.5 MW elektrik üretiyoruz. Bu elektriğin karşılığı olarak da 15 MW sıcak hava ortaya çıkıyor. 7.5 MW elektriği kullanıyoruz. 15 MW sıcak havayı ise normal konvansiyonel sistemlerde kazana gider ve orada buhar üretilir. O buhardan ise buhar türbiniyle elektrik üretilir ya da bu buhar proseste kullanılır. Bizde ise 7.5 MW’lik türbinin egsoztundan çıkan 500 derecelik 15 MW sıcak hava bir kanal vasıtasıyla kağıt makinesine verilerek kurutma işlemi yapılır. Buradan 340 derece sıcaklığında hava çıkıyor. Kazana giden hava budur. Kazanda buhar üretiliyor. İşlemin ardından 200 derece sıcaklığa düşen hava, bir başka düşük basınçlı kazana giriyor ve 2 bar buhar üretiyor. Oradan 155 derece çıkan hava su ısıtma sistemine giriyor. Orada kağıt fabrikasının ihtiyaç duyduğu suyu ısıtıyor. Bu seri hattın üzerinde 4 adet ekipman bulunuyor. Hepsi birbirine seri dizilmiştir. Birinde arıza olması durumunda diğerlerinde problem oluşabilir. Bu problemler günlerce süren toplantılar sonucunda bir mantık silsilesi çerçevesinde çözüldü. Bu mantığı oluşturup doğru biçimde çalıştırmak yabancıların çok ilgisini çekiyor. Bu sistemi yapmak için sadece mantığının çözülmesi yeterli değildir. Bazı koşulların da oluşması gerekmektedir. Hayat Kimya’nın Yeni Köy tesislerinde yerleşmiş 4 adet işletme bulunmaktadır. Aynı şirket bünyesinde olduğumuz için çok rahat enerji alışverişi yapabiliyoruz. Yani, fazlamız varsa alan içerisinde yer alan başka bir tesise transfer edebiliyor; eksiğimiz varsa oradan alabiliyoruz. Böyle bir sistemi sadece kağıt fabrikası için kurgularsanız bizim kadar karlı olunmayabilir. Yeni tesiste sıcak havanın enerjisinden yararlanmak adına 2. kazan kurduk. Diğer hatta soğuk su üretim sistemi satın aldık. Buraya 220 derece sıcaklıkta gaz veriyoruz. Buradan soğuk su üretiyoruz. Bu soğuk suyu da çocuk bezi üreten makinelerin ortaya çıkardığı ısıyı soğutmakta kullanıyoruz. Bu sistem TSKB’nin verdiği destekle yapılmaktadır. Tesisin verimliliği yüzde 75 civarındaydı. Yapılan iyileştirmelerle yüzde 87’ye çıkarttık. Ancak, bu verimlilik sadece sistem kurulumunda göz önünde bulundurulmuyor. Sistem bileşenlerinin de enerji tasarruflu olması için çaba harcanıyor. Avrupa’da kağıt fabrikalarında denetim yapan bir kuruluş bulunuyor. Bu kuruluşun verilerine göre su tüketiminde ton kağıt için en az su tüketen şirketler sıralamasında Avrupa’da 3. sıradayız. Enerji’de en az enerji ile kağıt üreten 2. fabrikayız. Ton başına toplamda 2300 kW, elektrik enerjisinde 965 kW harcıyoruz.
Yeni tesisin özellikleri neler olacak?
Lütfü Aydın: 7.5 MW’lik 2 adet türbin satın aldık diğeriyle benzer bir yatırım maliyetiyle 20 ton buhar üretimi ve 1.500.000 kilo kalorilik sıcak su üretimi gerçekleştireceğiz. Yeni tesis önümüzdeki mart ayında devreye girecek. Kağıt makinesi ise bu yılın aralık ayında devreye girecek. Dışarıya da elektrik satacağız. Bizim sistemimiz yüzde 87 civarında verimlidir.
Enerji sektörüne girmeyi düşünüyor musunuz?
Lütfü Aydın: Herhangi bir şirketi satın almak gibi bir düşüncemiz yok. Ancak enerji şirketi kurmak gibi bir yaklaşımımız var. Bu tür bir işe girmemiz halinde en az 100 MW’lik bir güç söz konusu olacak. Bu konu yöneticimize aktarıldı. Kendisi de konuya olumlu bakıyor. Şirket bünyesinde enerji faaliyetlerini tek elden yürütmek gibi bir çalışmamız bulunuyor.
Yorum Yazın