Türkiye’de Ä°ÅŸ Bankası Kültür Yayınları tarafından çevirisi yapılan ve basılan Daniel Yergin‘in Petrol – Para ve Güç Çatışmasının Epik Öyküsü adlı kitabı, insanlığın petrolü keÅŸfedip gece geç saatlere kadar ışık yakabilmesinin insanlık için ne anlama geldiÄŸini anlatan eÅŸsiz bir eser.
Petrolün keÅŸfi refahın, endüstrinin ve gücün patlayışını beraberinde getirdi. Bunlar ulusları güçlendirdi, yozlaÅŸtırdı ve bazı insanlar petrol sayesinde daha önce hiçbir maddenin satışı ile olunamayacak kadar zengin oldu. Petrol, aynı zamanda kuÅŸaklarca insanı yıkıp mahvetti.
Daniel Yergin’in eserinde yer verdiÄŸi kronoloji ve derinlik modern insan medeniyetinin petrolün ham ve rafine formalarına ne kadar muhtaç olduÄŸunu derinlemesine irdelerken diÄŸer yandan da modern zamanlara petrolün etkisini kronolojik bir biçimde anlatıyor.
Pennsylvania’da keÅŸfedilen ilk petrolü çıkarıp tabiri caizse “paraya dönüÅŸtüren” John D. Rockefeller‘ın hikayesiyle baÅŸlayıp Standard Oil‘in dünyadaki en büyük güçlerden biri haline geliÅŸini anlatan kitap, petrol çıkarma tekniklerinin geliÅŸimini Rusya’daki petrol rezervlerinin keÅŸfinden iki dünya savaşına ve günümüzde Orta DoÄŸu’da yaÅŸanan yok etme operasyonlarına uzana bir tarihçe ile beraber anlatıyor.
Bu eser petrol ile ilgili her ÅŸeyi çok güzel özetliyor; bu yüzden ekonomi ve iÅŸletme okuyan her öÄŸrencinin kesinlikle alıp okuması gereken, hatta derslerde iÅŸlenilmesi gereken bir kitap. Ayrıca hangi sektörlerle ilgileniyor olursa olsun her yatırımcının da mutlaka bu kitabı okuması gerekiyor.
Petrol fiyatlarının neden yükseldiÄŸini, hiçbir zaman neden çok düÅŸmediÄŸini ve petrol fiyatlarının neden her gazetede mutlaka görüldüÄŸünü merak edenler de bu kitaba bir göz atabilirler.
Bu arada, bu kitapta petrol baronlarına karşı açılan davalar ve onların politik baÄŸlantıları yer almıyor.
Yergin, kitabında petrol baronlarının aç gözlülüklerini ve “normal olmayan” ahlak anlayışlarını irdeliyor, fakat haklı olup olmadıkları konusuna girmiyor. Bunun yerine hırslı jeologların ve giriÅŸimcilerin, kralların, ÅŸahların, despotların petrol odaklı aldıkları kararları geniÅŸ bir jeopolitik bakış açısıyla derinlemesine irdeliyor.
Yergin, kitabında üç ana temayı göz önüne getiriyor.
1- Petrol, kapitalizmin ve modern iÅŸ anlayışının geliÅŸmesinin arkasında yatan itici güçtür.
2- Petrol, “ulusal stratejiler, global politikalar ve güç dengeleri” belirlenirken her zaman için aktif bir etmen.
3-“Hidrokarbon Adam” tarafından yönetilen “Hidrokarbon Cemiyetini” oyuna sokuyor.
Elinizdeki kitap Petrol adını taşımasına karşın aslında yüzyılımızın tarihidir. Çünkü petrolün modern anlamdaki tarihi geliÅŸmesi 19. yüzyılın ikinci yarısından baÅŸlamasına karşın, yüzyılımızı büyük ölçüde etkilemiÅŸtir. Bunun nedeni petrolün dünyadaki temel politikaları belirler hale gelmesi ve günlük yaÅŸamımızı kökünden deÄŸiÅŸtirmesidir. Petrolün etrafında kümelenen güç ve zenginlik savaşını epik bir anlatımla ve kronolojik olarak veren bu kitap, Japonların Pearl Harbour baskınından, Hitler’in Rusya’yı istilasına, SüveyÅŸ krizinden Yom Kippur savaşına kadar dünyamızı etkileyen olaylarda petrolün nasıl kritik rol oynadığını göstermektedir. Yergin, çalışmasında tüm bunları sergilerken hem ekonomi ve teknolojinin genel yönlerine hem de iÅŸadamları ve politikacıların strateji ve entrikalarına deÄŸiniyor. Bu hikâyenin oyuncuları arasında kimler yok ki? Petrol dünyasının en zengin ve en nüfuzlu kiÅŸisi D. Rockefeller, Henri Deterding, Gülbenkyan, J. Paul Getty, Armand Hammer ve daha pek çoÄŸu oyundaki yerlerini alıyorlar. Ä°simler bu kadarla kalmıyor elbette; Winston Churchill, Adolf Hitler, Joseph Stalin, Ä°bni Suud, Muhammed Musaddık, Dwight Eisenhower, Henry Kissinger, petrolcülükten baÅŸkanlığa giden öyküsüyle George Bush ve tabii Saddam Hüseyin de birer birer karşımıza çıkıyor. Bu ilginç ve önemli hikâyeyi Daniel Yergin’den daha iyi kim anlatabilirdi ki? Dünya petrol endüstrisinin önde gelen otoritelerinden biri olmasının yanı sıra Newsweek dergisinin tanımıyla “yazılarıyla geçmiÅŸi yaÅŸama geçiren ender tarihçilerden biri olarak” Daniel Yergin, ufkumuzu açıyor, dünyayı daha iyi kavramamızı saÄŸlıyor.
Daniel Yergin uluslararası politika, ekonomi ve enerji konularında çok önemli bir yazar ve otoritedir. Cambridge Energy Research Associates’in (CERA) baÅŸkanı olan Yergin 1992 yılında Petrol kitabıyla Pulitzer ödülünü almış, kitabı 12 dile çevrilerek bestseller olmuÅŸtur. 1997 yılında “enerji ve uluslar arası anlayışın geliÅŸtirilmesi konusunda yaÅŸam boyu baÅŸarılarından dolayı” BirleÅŸik Devletler Enerji Ödülü”nü alan Yergin, BirleÅŸik Devletler Enerji BirliÄŸi Heyeti ve Ulusal Petrol Konseyi üyesidir.
Yorum Yazın