Dünyanın En Büyük İkinci Rezervi Türkiye'de!

Aralık ayında Avrupa BirliÄŸi Türkiye Delegasyonu’nun düzenlediÄŸi 7. AB Ä°nsan Hakları Film Günleri’nde Myriam Tonelotto’nun “Toryum: Nükleer Enerjinin Bilinmeyen Tarafı” belgeseli de gösterildi. Film gösteriminin ardından Tonelotto ve BoÄŸaziçi Üniversitesi Nükleer Fizik Profesörü Metin Arık’ın katıldığı panelde moderatör olarak yer aldım. Böylece toryumu ilk kez etraflıca dinleme ve tartışma imkânım oldu. Aslında filmin adı toryum gerçeÄŸini çok güzel özetlemiÅŸ: Nükleer Enerjinin Bilinmeyen Tarafı. Çünkü baktığınızda nükleer enerjinin ilk aÅŸamalarında uranyum gibi toryum ile çalışabilecek nükleer reaktörler de gündeme geliyor.

Ancak toryum, askeri amaçlı kullanıma kapalı olduÄŸu için çalışmalar uzunca bir süre rafa kalkıyor. Bununla beraber son yıllarda toryumun adı daha sık gündeme gelmeye baÅŸladı. Çünkü “daha güvenli” bir nükleer enerji alternatifi olabileceÄŸini savunanlar var. Türkiye açısından da oldukça önemli çünkü ülkemiz toryum rezervinde dünyada ikinci sırada bulunuyor.

TÜRKÄ°YE'NÄ°N BÄ°N YILLIK ELEKTRÄ°K ENERJÄ°SÄ°NÄ° KARÅžILAYABÄ°LÄ°R

Toryum hakkında merak ettiklerimizi Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) Avrupa Nükleer AraÅŸtırma Merkezi (CERN) Bilim Komitesi Üyesi Prof. Dr. Saleh Sultansoy’a sorduk. TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi’nde de öÄŸretim üyesi olan Sultansoy, “Åžu anki bilimsel verilere göre, Türkiye toryum rezervleri bakımından dünyada ikinci sırada. Aslında birinci sırada çünkü EskiÅŸehir’deki rezervler bilindiÄŸinden daha çok. EskiÅŸehir’deki bilinen rezervler bin yıl boyunca Türkiye’nin elektrik enerjisini karşılayabilir” diyor.

DÜNYANIN ENERJÄ° KAYNAÄžI OLMAYA ADAY

SULTANSOY, toryum reaktörlerinin 2030’lu yıllarda dünyada ana enerji kaynağı olmaya aday olduÄŸunu vurguluyor. Toryumun uranyuma göre bir avantajının da dünyada daha yaygın bir coÄŸrafyada bulunması olduÄŸu belirtiliyor. Buna göre uranyumdan üç kat daha fazla toryum var. Toryumun bu kadar bol miktarda bulunmasının da gelecekte toryum yakıtlı nükleer reaktörler açısından yeni alternatifler sunması bekleniyor. Bununla birlikte, toryumun radyoaktif doÄŸasından kaynaklanan saÄŸlık ve çevre sorunlarının, toryum pazarının büyümesini engellemesi de öngörüler arasında.

DEPOLAMA SORUNLARI DEVAM EDÄ°YOR

TENVA’nın, “Türkiye’de Toryum: Enerji, Ekonomi ve Siyasette Fırsatlar” baÅŸlıklı raporunda, hızlandırıcı sürümlü toryum sistemlerinin, geleneksel reaktörlerde oluÅŸan nükleer atıkların bertaraf edilmesi için imkân saÄŸladığı savunuluyor. Raporda, “Uygun yakıt tasarımı sayesinde, toryumun tamamı reaksiyona sokularak güç üretimi gerçekleÅŸtirilebilir. Hâlbuki uranyum temelli reaktörlerde, uranyumun ancak yüzde 10 kadarı kullanılabiliyor ve geri kalan kısmı atılmak zorunda kalınıyor. Bu tip toryum reaktörlerinde açığa çıkan atığın bir sorunu özellikle yan ürün olan U-233’ün sebep olduÄŸu sert gama ışınları gibi zararlı ışınların çıkması ve depolama konusundaki sorunlardan bazılarının devam ediyor olması” deniliyor. Toryum rezervlerine iliÅŸkin deÄŸerlendirmeler ise ÅŸöyle: “MTA’ya göre Türkiye’deki kanıtlanmış toryum rezervi 380 bin ton. OECD ve UAEA’ya göre ise Türkiye’deki toryum rezervi asgari 744 bin ton olup Türkiye, Hindistan’dan sonra ikinci büyük toryum rezervine sahip.”