Trans Adriyatik Boru Hattı Rusya’ya Bağımlılığı Azaltacak mı?

17 Mayıs’ya inÅŸasına baÅŸlanan Trans Adriyatik Boru Hattı (TAP), Avrupa’nın enerji kaynaklarını çeÅŸitlendirme giriÅŸiminin bir parçası. Ancak uzmanlar Avrupa’nın enerji bağımsızlığına ulaÅŸması için arzı arttırmanın ötesinde bazı giriÅŸimleri olması gerektiÄŸini söylüyor.

TAP hattı Güney Gaz Koridoru’nun bir parçası. Hattın destekçileri projenin Avrupa’nın enerji güvenliÄŸini arttıracağını ve Rusya’ya bağımlılığı azaltacağını söylüyor. Ancak muhalifler, projenin büyük ölçüde sembolik olduÄŸunu ve Avrupa’nın genel enerji arzına büyük bir etki yapmayacağını belirtiyor.

4,5 milyar dolara mal olacak hattın 2020 yılında devreye girmesi bekleniyor. Azerbaycan’ın Åžahdeniz 2 havzasından gelen doÄŸalgaz Gürcistan, Türkiye, Yunanistan ve Arnavutluk üzerinden Ä°talya’nın güneyine ulaÅŸacak.

10 milyar metreküplük yıllık kapasiteye sahip hat, 7 milyon Avrupalı hanenin enerji gereksinimini karşılayacak. Bu kapasitenin zamanla 2 katına çıkarılması bekleniyor.

ABD’nin Avrupa Enerji GüvenliÄŸi Özel Temsilcisi Büyükelçi Richard Morningstar, 2020’lerin ortalarına kadar daha fazla enerji sevkinin mümkün olabileceÄŸini düÅŸünüyor. Uzman, Azerbaycan kıyılarında belli fırsatların olduÄŸunu, Türkmenistan’dan ithalatın mümkün olduÄŸunu ve DoÄŸu Akdeniz’deki doÄŸalgazın da zamanla bu hatla taşınabileceÄŸini belirtti. Morningstar, Kuzey Irak’taki doÄŸalgazın da kullanılabileceÄŸini ekledi.

Ancak Morningstar, 10 milyar metreküpün Avrupa pazarlarında rekabet yaratacak olmasına raÄŸmen, Avrupa’nın yapması gereken baÅŸka ÅŸeyler de olduÄŸunu ekledi. Bunlar arasında hatlar arası baÄŸlantılar kurmak, daha fazla likit doÄŸal gaz ithal etmek, yenilenebilir enerjiye yatırım yapmak, depolama kapasitesini arttırmak ve enerji verimliliÄŸini arttırmak gibi maddeler var.

Güney DoÄŸalgaz Koridoru’nun inÅŸası Avrupa için bir amaçken, Rusya için de bir endiÅŸe kaynağı. Batı’nın desteklediÄŸi Nabucco hattı görüÅŸülürken Rusya da Güney Akım Projesi’ni önermiÅŸti. Bu proje de Rus doÄŸalgazını Karadeniz’den Bulgaristan’a ulaÅŸtıracaktı. Ancak bu projeden, Avrupa’nın rekabet düzenlemelerine uymadığı için vazgeçildi. Rus Gazprom bundan sonra Türk Akımı Projesi’ni önermiÅŸti. Ancak bu projede de ilerleme kaydedilemedi.

Gazprom bugünlerde Poseydon Boru Hattı’yla Türkiye ve Yunanistan üzerinden Ä°talya’ya ulaÅŸmayı tekrar gündeme getiriyor. Bu proje de yıllık 8 milyar metreküp bir kapasiteye sahip olabilir. Putin’in bu ay içinde Yunanistan’a yapacağı ziyarette bu proje için Yunanistan’ın desteÄŸini istemesi bekleniyor.

Bazı uzmanlar TAP’ın, Avrupa’nın Rus doÄŸalgazına bağımlılığını azaltacak kapasitesinin olmadığını düÅŸünüyor. 2015 yılında Gazprom, Avrupa’nın doÄŸalgaz gereksiniminin yüzde 31’ini karşıladı. 158 milyar metreküplük sevkiyat TAP’ın kapasitesinin 15 katı anlamına geliyor.

Ancak bu ufak oranın bile fiyatlara etkisi olabileceÄŸi düÅŸünülüyor. Morningstar, TAP’a giden gazın Bulgaristan’daki fiyatları etkileyebileceÄŸini, Bulgaristan ve Romanya baÄŸlantı hattının da belli bir oranda gazı Romanya’ya taşıyabileceÄŸini söylüyor. Uzman, Rusya’nın her zaman Avrupa’ya doÄŸalgaz saÄŸlayacağını, ancak Güney Koridoru’ndan gelen doÄŸalgazın pazardaki rekabeti arttıracağını belirtiyor.

Ä°talya için TAP daha önemli. Bu ülkelerin ekonomik ve siyasal olarak Rusya’ya bağımlılığı azalabilir.

Enerji Enstitüsü