Srebrenitsa Katliamı nedir?

Srebrenitsa Katliamı 11 Temmuz 1995 günü yapılmıştır. Avrupa'nın göbeÄŸinde gerçekleÅŸen katliamın boyutları ve vahÅŸeti hala yaÅŸayanların ve tanık olanların kanını dondurmaktadır. Srebrenitsa Katliamı Bosna'da soy ve inanç karşıtı yapılmış en vahÅŸi katliamlardan biridir. Bosna katliamı olarak da anılan katliamda, 8 binden fazla Müslüman Bosnalı kadın, çocuk, yaÅŸlı, genç, erkek demeden Sırplar tarafından hunharca öldürülmüÅŸtür. Ölenlere ait günümüzde hala yeni mezarlar çıkan Srebrenitsa'da acı hala devam ediyor. GeçtiÄŸimiz sene anma gününde 18 yaşına girmemiÅŸ 18 kiÅŸi ile 75 yaşında bir dedenin oÄŸlu ve torunuyla topraÄŸa verilmesi, acının hala devam ettiÄŸini ve yapılan katliamın ne denli büyük olduÄŸunu bir kez daha göstermiÅŸti.

BOSNA SREBRENÄ°TSA KATLÄ°AMI NEDÄ°R? KÄ°M YAPMIÅžTIR?

Temmuz 1995'de Yugoslavya iç savaşı sırasında Sırp ordusu, "Krivaya 95 Harekatı"nın bir parçası olarak Srebrenitsa'yı iÅŸgal etmiÅŸtir. YaÅŸanan bu olay bir iÅŸgal olarak kalmamış bir katliama dönüÅŸmüÅŸtür. Çünkü Bosna – Hersek'in Srebrenitsa kentinde en az 8.372 kiÅŸi "Ratko Miladiç" komutasındaki ağır silahlı Sırp ordusu tarafından öldürülmüÅŸtür. Yapılan katliamda genç yaÅŸlı demeden binlerce insan yaÅŸamını yitirmiÅŸtir. Yapılan katliama Sırp ordusunun yanı sıra, Bosna-Sırp ordusunun "Akrepler" olarak bilinen özel birlikleri de katılmıştır. Ne BirleÅŸmiÅŸ Milletler'in Srebrenitsa'yı güvenli bölge ilan etmesi ne de kentte bulunan 600 Hollanda Barış Gücü askeri katliama mani olamamıştır. Srebrenitsa olayı, II. Dünya Savaşından sonra Avrupa'da yapılan en büyük insan katliamı ve etnik soykırım olarak Dünya tarihine kazınmıştır.

Yugoslavya'nın düÅŸmesinin ardından, 1992 yılında Sırplar Yugoslav halklarına katliam uygulamaya baÅŸlamışlardır. Olaya müdahil olmak isteyen BirleÅŸmiÅŸ Milletler 6 bölgeyi güvenli ilan etmiÅŸtir ve bu bölgelerden biri de Srebrenitsa'dır. SavaÅŸtan önce 24.000 nüfusu olan bu kent mülteciler ve dışardan kente sığınan insanlarla birlikte 60.000 nüfusa ulaÅŸmıştır. Nüfusun artmasıyla bu kent artık hastalıklarla, açlıkla mücadele etmeye çalışan bir toplama kampına dönüÅŸmüÅŸtür. Kenttekilerin kendilerini korumak için edindikleri silahlar da BM (BirleÅŸmiÅŸ Milletler) güçleri tarafından güvenlik gerekçesiyle toplanmıştır. Sırp devlet BaÅŸkanı Radovan Karadziç'in emriyle, Ratko Mladiç komutasındaki Sırp askerlerinin kente olan tacizleri sıklaşınca kamptaki insanlar silahlarının geri verilmesi için baÅŸvuruda bulunmuÅŸ; fakat kampın Hollandalı komutanı Thom Karremans bu isteÄŸi geri çevirmiÅŸtir. BM güçleri ise sadece kent üzerinde iki tane F16 uçurarak tepki vermiÅŸlerdir. Hollandalı askerler Bosna'daki BM Barış Gücü Komutanı Fransız generalden aldıkları emirle bir gece yarısı kenti boÅŸaltmış ve bulundukları kampı içindeki 25.000 mülteci ile birlikte Sırplara teslim etmiÅŸlerdir. Hollandalı komutan tarafından Sırplara satılan (bu olay video kasetle kanıtlanmıştır) kent bir hafta süren katliamla Sırplara yenik düÅŸmüÅŸtür.

KATLÄ°AMI YAPAN HOLLANDALI ASKERLER TEDAVÄ° GÖRDÜ

1995 Temmuzu'nun sonlarına doÄŸru yapılan katliamda, kenti Sırp askerlere teslim eden Hollanda askerlerinin çoÄŸu daha sonra ülkelerine döndüklerinde psikolojik tedavi görmek zorunda kalmıştır. Hollanda hükümeti hiçbir sorumluluk kabul etmezken, kenti bırakarak Sırpların katliamına göz yuman 600 hafif silahlı Hollanda askerinin büyük bir bölümü piÅŸmanlıklarını her fırsatta dile getirmiÅŸlerdir. Srebrenitsa kentinde yaÅŸadıkları anları kitaplaÅŸtıran askerlerden biri olaydan dolayı yaÅŸadığı piÅŸmanlığı ÅŸu sözlerle ifade etmiÅŸtir "Ölmek istiyordum, masum insanları koruma sözü verdiÄŸimiz halde bize sığınan insanları koruyamadığımız için kendimi affetmiyorum" Ä°ÅŸte bu sözler, kentte uygulanan etnik kıyımın en büyük belgesidir. Srebrenitsa kentinde kurulan BM kampında tercümanlık yapan Hasan Nuhanoviç anılarında ÅŸunları paylaÅŸmıştır; "Hollandalı askerlerin bulunduÄŸu kampa gelerek, kampa sığınan insanların teslim edilmesini isteyen Sırp komutan, aksi takdirde kampın bombalanacağını açıklamıştır." Hollanda askerlerinin kendi canlarını kurtarmak için insanları tek sıra halinde teslim ettiÄŸini aktaran Hasan Nuhanoviç kamp etrafında boÄŸazlanan insanların çığlıklarını ve yalvarmalarını unutamadığını söylemiÅŸtir. Ne acıdır ki kampa sığınan ve Sırp askerlerine teslim edilen insanların arasında Nuhanoviç'in 18 yaşındaki erkek kardeÅŸi Muhammed, annesi ve babası da vardır. YaÅŸadığı o günleri gözyaÅŸları içinde anlatan Hasan Nuhanoviç katliamcılardan birçoÄŸunu teÅŸhis etmesine raÄŸmen cezalandırılmadıklarını, hatta annesinin katili olan kiÅŸinin devlet dairesinde memur olarak görev yapmaya devam ettiÄŸini belirtmiÅŸtir. Halen Saraybosna'da yaÅŸamaya devam eden Hasan Nuhanoviç, yaÅŸadığı bu üzücü ve kan donduran anıları 2007 yılında yazdığı " BirleÅŸmiÅŸ Milletler Bayrağı Altında-Srebrenitsa Katliamı" adlı kitabında paylaÅŸmıştır.

SREBRENÄ°TSA SOYKIRIMINI YAPAN KARACÄ°Ç YAKALANDI

Srebrenitsa Katliam'nın baÅŸ sorumlusu olan Karaciç yakalandıktan sonra yargılandı.Ä°kinci Dünya Savaşı'ndan sonra görülen en önemli savaÅŸ suçları yargılamalarından biri olarak görülen davada mahkeme, Karaciç'in Srebrenitsa'daki BoÅŸnak erkeklerin yok edilmesini istediÄŸine hükmetti.

Mahkeme ayrıca, Radovan Karaciç'i, Bosna savaşı sırasında 'insanlığa karşı suç iÅŸlemekten' de suçlu buldu ve toplamda 40 yıl hapis cezasına çarptırdı.

Dava, Ä°kinci Dünya Savaşı'ndan bu yana savaÅŸ suçlarının yargılandığı en önemli dava olarak görülüyor.

11 suçtan yargılanan Karaciç, 10 suçlamada suçlu bulundu, birinden aklandı.

70 yaşındaki Sırp liderin suçlu bulunmadığı iddia, Bosna'da iÅŸlendiÄŸi öne sürülen bir baÅŸka soykırım suçlamasını içeriyor.

Karaciç'in avukatı, kararı temyize götüreceklerini söyledi. Temyiz sürecinin de yıllar sürebileceÄŸi belirtiliyor.

Bosna-Hersek'te 1992-1995 yılları arasında yaÅŸanan ve 100 binden fazla insanın öldüÄŸü iç savaşın en önemli isimlerinden olan Sırp lider Radovan Karaciç, 21 yıl sonra cezalandırılmış oluyor.

BM'nin soykırım olarak nitelediÄŸi 1995'teki Srebrenitsa katliamı sırasında aralarında çocukların da bulunduÄŸu sekiz bin BoÅŸnak erkek, Bosnalı Sırp gruplar tarafından öldürülmüÅŸtü.

SREBRENÄ°TSA SOYKIRIMINI YAPAN KARACÄ°Ç 13 YIL KAÇTI

Bosna-Hersek'teki iç savaÅŸ nedeniyle uluslararası mahkeme tarafından hakkında arama kararı çıkartılan Karaciç, uzun süre saklandı.

Sırp lider, 13 yıl sonra, 2008 yılında Belgrad'da bir otobüste yakalandı ve Lahey'de eski Yugoslavya için kurulan Uluslararası Ceza Mahkemesi'nde yargılanmak üzere Hollanda'ya gönderildi.

SOYKIRIMI YAPAN RADOVAN KARACÄ°Ç KÄ°MDÄ°R?

KaradaÄŸ'a baÄŸlı bir köyde, 1945 yılında bir ayakkabıcının oÄŸlu olarak dünyaya gelen Karaciç, üniversite eÄŸitiminin ardından psikiyatrist olarak çalışmaya baÅŸladı.

Aynı zamanda ÅŸiirle de ilgilenen Karaciç'in bir kaç ÅŸiir kitabı yayımlandı. Åžiir yarışmalarında ödül aldı.

1980'lerin sonlarından itibaren aktif olarak politika ile ilgilenen Radovan Karaciç, Sırp Demokrat Partisi'nde hızla yükseldi.

Nisan 1992'de Bosna-Hersek'teki Sırp Cumhuriyeti CumhurbaÅŸkanı seçilen Karaciç, Sırbistan ile yakın baÄŸları korumak için çabaladı.

Bu çabaların sonucu olarak da, iç savaÅŸta BoÅŸnaklara yönelik bir etnik temizlik baÅŸladı.

Sırp topraklarında yaÅŸayan BoÅŸnak ve Hırvatlar bölgeyi terk etmek zorunda kaldı.

Cinayet, sürgün, tecavüz ve rehin alma gibi çok sayıda saldırıyla birlikte yürütülen etnik temizlik sonucu, on binlerce insan hayatını kaybetti.

HOLLANDALI ASKERLERÄ°N DENETÄ°MÄ°NDE SOYKIRIM

BM, 11 Temmuz 1995'de BM tarafından güvenli bölge ilan edilen ve Hollandalı askerlerin denetimine verilen Srebrenitsa kentinde iÅŸlenen katliamı 'soykırım' olarak niteliyor.

SavaÅŸ ve insanlığa karşı suçun yanı sıra soykırımla da suçlanan Karadziç'in davası 8 yıl sürdü.

Karaciç bu sürede, "dünyanın en insancıl hapishanesi" olarak bilinen Lahey yakınlarındaki Scheveningen gözaltı merkezinde kaldı.