Soğanda Büyük Spekülasyon! Fiyatı Yüzde 133 Arttı

Hafta sonu ve hafta başı açıklanan kasım ayı dış ticaret, enflasyon ve Ä°malat Sanayi Satınalma Endeksi ekonominin gidiÅŸatı hakkında bazı iÅŸaretler verdi.

Verilerin kasım ayına ait olması önemli çünkü TL’nin deÄŸerlendiÄŸi, faizlerin gerilediÄŸi bir döneme denk geliyor. Kasım ayı TL varlıkların deÄŸerlenmesi açısından en iyi aylardan biri oldu. TL sepet kur karşısında yüzde 7.6 deÄŸerlenirken, Hazine gösterge tahvil faizinde yüzde 17 düÅŸüÅŸ gerçekleÅŸti.

Normalde bu göstergelerdeki deÄŸiÅŸimlere ekonomik verilerin ayak uydurması ve düzelmesi beklenir. Nitekim tüketici güveninde belli bir düzelme söz konusu oldu.

Eksi enflasyonun 4 destekçisi

Açıklanan üç veriyi bir arada düÅŸününce ÅŸu sonuçlar ortaya çıkıyor:

-Kurlardaki düÅŸüÅŸ, bazı vergi oranlarının aÅŸağı çekilmesi, düÅŸen petrol fiyatları ve daralan yurtiçi taleple birleÅŸerek kasım ayı enflasyonunu yüzde 1.44 negatif çıkardı.  Türkiye’de ilk kez bir kasım ayında tüketici fiyatları geriledi.

-Yüzde 1.44 fiyat gerilemesine en büyük katkı ulaÅŸtırmadan geldi. 1.44’ün 1.20’si ulaÅŸtırmadan kaynaklandı. Petrol fiyatlarının 75.06 dolardan yüzde 20.8 düÅŸüÅŸle 59.46 dolara inmesi kasım ayında Türkiye’ye çok yardımcı oldu.

-Nitekim dün petrol fiyatlarında ticaret savaÅŸlarında geçici ateÅŸkesin ve OPEC toplantısına yönelik beklentiyle görülen yukarı sıçrama Türkiye varlıklarında net bir bozulmaya yol açtı.

-Ulaşım giderlerinde akaryakıta baÄŸlı düÅŸüÅŸ yanında kurların geri gelmesinin de etkisiyle taze meyve ve sebze fiyatlarında da yüzde 5.13’lük gerileme yaÅŸandı. Üst üste üç aylık yüksek artışın ardından gelen bu gerileme elbette sevindirici.

Üretim 7 düÅŸtü, fiyat 133 arttı

 - Ancak üretimi bu yıl iyi gitmeyen ürünlerde spekülasyon ve manipülasyonun da katkısıyla astronomik artışlar gerçekleÅŸti. ÖrneÄŸin kuru soÄŸan fiyatları bir ayda ve ortalama bazda yüzde 50.5 arttı. Türkiye genelinde 2.38 lira olan kuru soÄŸanın ortalama fiyatı 3.59’a yükseldi. Bu artışlar soÄŸan depolarına baskınların yapılmasına raÄŸmen gerçekleÅŸti. Ya yapılmasaydı ne olacağının ise yanıtı yok.

-SoÄŸan fiyatlarındaki artışın arkasında yatan spekülasyon ise üretimin azalması. TÜÄ°K tahminlerine göre soÄŸan üretiminin 2 milyon 131 bin tondan bu yıl yüzde 7.1 azalmayla 1 milyon 980 bin tona gerilediÄŸi tahmin ediliyor.

-Üretimin azlığının ortaya çıkmasıyla üretici bazında soÄŸan fiyatı nisan ayında 60 kuruÅŸtan ekim ayında 1.05 TL’ye kadar çıktı. Üretici fiyatlarındaki artış yüzde 75’e vardı.

-Tüketici fiyatlarında ise soÄŸanın kilosu nisan ayında 1.54 liradan kasım ayında 3.59’a çıktı.Buradaki artış oranı da yüzde 133’e vardı.  Üretimdeki 7’lik kayıp tüketici fiyatlarında 133’lük artışa yol açtı. Tam olarak 18 katlık fark yaratıldı.

Tüketici fiyatlarındaki artış üreticinin üzerine çıktı. Kasım ayı üretici fiyatını bekleyip nihai hesaplamayı da yaparız.

İthalat durgunluğu yansıtıyor

 -Ä°ç piyasadaki durgunluÄŸu sadece fiyatlardaki gerileme deÄŸil aynı zamanda ithalattaki düÅŸüÅŸ de yansıtıyor. Kasım ayında ithalat yüzde 21.5 daha gerileyerek 16.1 milyar dolara indi. Ä°thalatın düÅŸüÅŸü içeride ekonominin çarklarının iyice yavaÅŸladığının göstergesi. Çünkü ithalat demek, enerji, aramalı, yatırım malı demek.

-Ä°hracat ise 15.5 milyar dolara yükselerek dış ticaret açığı 604 milyon dolara geriledi. Ä°hracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 96.3’e yükselerek rekor kırdı.

-Turizm ve diÄŸer hizmet gelirlerini de dikkate aldığımızda kasım ayında da cari fazla vermeye devam edeceÄŸiz. Böylece üç aydır üst üste yüksek oranlı cari fazla vermiÅŸ olacağız. Yılsonu için cari açığın 30 milyar dolara doÄŸru inmesi de ihtimal dahiline girdi. Cari açıktaki azalma kurların üzerindeki baskıyı hafifletiyor.  

-Bir öncü veri olarak Ä°malat Sanayi Satınalma Endeksi de (PMI) daralmanın sürdüÄŸüne iÅŸaret ediyor. Ekim’de 44.3 olarak kaydedilen PMI Kasım’da 44.7’ye çıkarak faaliyetlerdeki daralmanın hız kestiÄŸine iÅŸaret ediyor. Endekste 50’nin altına düÅŸülmesi faaliyetlerde daralmayı yansıtıyor.

Habertürk