Kuraklık elektrik arzında dengeleri değiştirdi

Elektrik üretiminde rüzgar ve güneş enerjisi başta olmak üzere yenilenebilir kaynakların payı artarken, son aylarda etkisini hissettiren kuraklık elektrik üretimi konusunda sektörün en önemli gündem maddesi haline geldi.

Kuraklığın sürmesi ve yaşı ilerleyen doğal gaz santrallerinin bakım ihtiyacı, beklenmedik arıza durumlarında elektrik arzında risk ihtimalini ortaya çıkardı.

Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınıyla mücadele döneminin ilk aylarında ekonomik aktivitenin yavaşlaması nedeniyle elektrik talebinde düşüş görüldü. Talebin karşılanmasında yenilenebilir kaynaklar öne çıkarken linyit ve hidroelektrik santrallerinin elektrik üretimi ise çarpıcı şekilde geriledi.

Hidroelektrik haricindeki yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik üretimindeki payı geçen yıl 2019'a göre yüzde 13, doğal gazdan elektrik üretimi ise aynı dönemde yüzde 18 arttı.

Buna karşılık, linyit ve hidroelektrik santrallerinin elektrik üretimi sırasıyla yüzde 18 ve yüzde 11,5 düştü.

Kuraklık, elektrik üretimindeki bu değişime neden olan ilk etken olarak öne çıktı. Ana havza barajlarına gelen toplam su miktarı 2019'da 80,4 milyar metreküp seviyesinde bulunurken, bu rakam yüzde 27'lik düşüşle geçen yıl 58,5 milyar metreküpe geriledi ve hidroelektrik santrallerinden elektrik üretimi olumsuz etkilendi.

Değişimdeki ikinci etken ise 2020 başında çevre mevzuatına uyum için gerekli yatırımları yapmayan 5 linyit santralinde tamamen, bir diğer linyit santralinde ise kısmen üretimin durması 3 bin 400 megavatlık kapasitenin 6 aylık süreyle devre dışı kalması oldu. Söz konusu santrallerin devre dışı kalmasıyla, linyitten elektrik üretiminde büyük bir düşüş görüldü.

Doğal gazdan elektrik üretimi 2017'ye göre yüzde 37 düştü

Elektrik Üreticileri Derneği (EÜD) Başkanı Cem Aşık, AA muhabirine, hidroelektrik ve linyitten elektrik üretiminde yaşanan bu düşüşlerin öncelikle yenilenebilir kaynaklardan, ikincil olarak da doğal gazla telafi edildiğini belirterek, "Ancak bunun ötesinde doğalgaz santrallerinin sistemi dengeleme rolleri de bulunmaktadır. Gün içinde tüketimdeki beklenmedik değişiklikler, yenilenebilir üretimdeki kaynağın doğası gereği oluşan dalgalanmalar veya üretimdeki beklenmeyen arızalar nedenleriyle birçok zaman doğalgaz santralleri hazır veya çalışır vaziyette tutuluyor ve Türkiye Elektrik Üretim AŞ (TEİAŞ) tarafından verilen talimatlarla üretimlerini artırıyor veya azaltıyorlar." diye konuştu.

Aşık, doğal gazdan elektrik üretim miktarının yalnızca son birkaç yıla bakarak değerlendirilmemesi gerektiğine işaret ederek, şu bilgileri paylaştı:

"Aslında doğal gazdan elektrik üretimi ciddi ölçüde azalıyor. 2017'de doğal gazdan üretim 108 milyar kilovatsaat iken, 2018'de 91 milyar ve 2019'da 57 milyar ve 2020'de yaklaşık 68 milyar kilovatsaat oldu. Geçen yıl 2019'a göre yükseliş söz konusu olmasına rağmen, doğal gazdan elektrik üretimi 2017'ye göre yüzde 37 geriledi. Bu kapsamda, sektör açısından bu yıla ilişkin net bir resim çizmek kolay değil. Salgının bu yıl nasıl seyredeceği çok kritik bir faktör. Ekonomi genelinde bir süredir devam eden toparlanma emareleri sektörümüz için olumlu sinyaller oluştururken, elektrik tüketimindeki artışların istikrarlı bir şekilde devam etmesi önem taşıyor."

Doğal gaz santrallerinin bakımları yaklaşıyor

Öte yandan, son birkaç aydır etkisini hissettiren kuraklığın seyrinin en önemli gündem maddeleri arasında yer aldığını dile getiren Aşık, "Uzun dönemli meteorolojik tahminlerde bulunmak yanıltıcı olabilir fakat şu anki tabloya göre değerlendirecek olursak, hidroelektrik üretiminin ileriki aylarda kayda değer bir yükseliş göstermemesiyle birlikte elektrik tüketiminde belirgin bir artış olursa, yılın belirli dönemlerinde bazı saatlerde arz yönlü sıkıntılar yaşayabiliriz. Böyle bir senede genelde termik santrallerin daha yüksek oranda çalışması beklenir." değerlendirmesinde bulundu.

Aşık, kapasite açısından bir sorun yaşanmaması için öngörülü hareket edilmesi gerektiğine dikkati çekti fakat kuraklık açısından panik havası oluşturmanın da doğru olmadığının altını çizdi.

AA