İran ve Suudi Arabistan'ın gerilim dolu ilişkileri

Suudi Arabistan yönetiminin 2 Ocak'ta aralarında Suudi Arabistan vatandaşı Åžii din adamı Ayetullah Nemr Bakır en-Nemr'in de bulunduÄŸu 47 kiÅŸiyi idam etmesi ve bunun üzerine Tahran'daki Suudi arabistan BüyükelçiliÄŸi'nin ateÅŸe verilmesi, onlarca yıldır iniÅŸli çıkışlı süren iki ülke iliÅŸkilerinde gerilimi artırdı.

MEZHEP TEMELLÄ° BÄ°R REKABET

Suudi Arabistan yetkililerinin, 1979 yılında Ä°ran'daki devrimle mezhep temelli bir yönetimin kurulmasıyla kendilerine bölgede yeni bir rakip görmeye baÅŸladıkları Tahran ile yürütülen ikili iliÅŸkiler, deÄŸiÅŸken rekabetçi bir seyirle devam etti.

Suudi Arabistan ve Ä°ran arasında gerilim dolu iliÅŸkiler ÅŸöyle geliÅŸti;

91'DE SUUDÄ° ELÇÄ°LİĞİ Ä°ÅžGAL EDÄ°LDÄ°

- Tahran'daki Suudi Arabistan BüyükelçiliÄŸi 1988'de iÅŸgal edildi. Olayda bir Suudi diplomat öldürüldü. Riyad yönetimi Ä°ran ile diplomatik iliÅŸkileri kesti. 1991 Ä°liÅŸkiler normalleÅŸti.

IRAK'IN ŞİİLERE TESLİM EDİLMESİ

- ABD'nin iÅŸgal edip yeniden yapılandırdığı Irak'ta iktidarı 2003'te Ä°ran etkisindeki Åžiilere teslim etmesi, Riyad'ın güvenlik kaygılarını artırdı.

HÄ°ZBULLAH'IN ÜSTÜNLÜK SAÄžLAMASI

- Lübnan'da Suudi Arabistan destekli siyasi grupların rakibi olan Ä°ran destekli Hizbullah, 2006'da Ä°srail ile savaÅŸta görece psikolojik ve siyasi üstünlük saÄŸladı. Bu geliÅŸme, Åžii jeopolitiÄŸinin yükseliÅŸi olarak yorumlandı.

- Ä°ran'ın 2007 yılında Irak'ta güçlenen nüfuzu ve Körfez'deki Åžii azınlıkların artan siyasi beklentileri bölge yönetimlerinde endiÅŸeye yol açtı.

- Suudi Arabistan, Irak'ta Ä°ran'a nüfuz alanı açtığı gerekçesiyle 2008'de ABD'ye baskılarını artırdı.

ARAP BAHARI

- Suudi Arabistan, 2011'de Arap Baharı'nın etkisiyle Bahreyn'de gösterilere baÅŸlayan ve Ä°ran'ın destek verdiÄŸi Åžii hareketini askeri birlikler göndererek bastırdı.

ELÇÄ°YE SUÄ°KAST PLANI

- Suudi Arabistan'ın ÅŸu an DışiÅŸleri Bakanlığı görevinde olan dönemin Washington Büyükelçisi Cubeyr'e suikast planlayan iki Ä°ranlı 2011'de yakalandı.

SURÄ°YE Ä°Ç SAVAÅžI

- 2011-2015 Suriye iç savaşında Ä°ran ve Hizbullah rejime, Suudi Arabistan ise muhalefete destek verdi. Ä°ran ve Hizbullah doÄŸrudan askeri güç göndererek savaşın tarafı haline geldiler.

YEMEN SAVAÅžI

- Ä°ran destekli Husiler 2015'te Yemen'in büyük bölümünü ele geçirdi. CumhurbaÅŸkanı Hadi, Riyad'a sığındı. Suudi Arabistan liderliÄŸindeki koalisyon Husilere karşı hava saldırıları baÅŸlattı.

NÜKLEER MÜZAKERELER

- Ä°ran, geçen yıl temmuz ayında nükleer müzakerelerde uzlaÅŸtı. Batı iliÅŸkilerinin normalleÅŸme sinyalleri vermesi, bölgedeki hareket alanının geniÅŸlemesinden endiÅŸe eden Suudi Arabistan ve Körfez ülkelerinde huzursuzluÄŸa neden oldu.

MÄ°NA'DAKÄ° KAZA

- Mina'da geçen eylül ayında yaÅŸanan izdihamda aralarında yüzlerce Ä°ranlının olduÄŸu çok sayıda hacı adayı hayatını kaybetti. Ä°ran, Suudi Arabistan'ı ihmal ve gerçek sayıları saklamakla suçladı.

- Ä°kili iliÅŸkileri deÄŸerlendirmek amacıyla geçen ay taraflar arasında dışiÅŸleri bakan yardımcısı düzeyinde görüÅŸmeler baÅŸladı.

- Suudi Arabistan'daki Åžii din adamı Nemr idam iki gün önce edildi. Tahran'daki Suudi Arabistan BüyükelçiliÄŸi ateÅŸe verildi. Riyad yönetimi Ä°ran'ın Büyükelçisini istenmeyen adam ilan etti.

ensonhaber.com