Avrupa Birliği içerisinde malların serbest dolaşımı ile ilgili pek çok düzenleme yapılmıştır. Gümrük birliğinin ardından teknik mevzuata uyum çerçevesinde direktiflerin bir kısmı ülkemizde de uygulanmaya başlamıştır. Bunlardan en önemlilerinden birisi “Yapı malzemeleri direktifi CPD” dir.
Avrupa Birliği içerisinde malların serbest dolaşımı ile ilgili pek çok düzenleme yapılmıştır. Gümrük birliğinin ardından teknik mevzuata uyum çerçevesinde direktiflerin bir kısmı ülkemizde de uygulanmaya başlamıştır. Bunlardan en önemlilerinden birisi “Yapı malzemeleri direktifi CPD” dir.
21 Aralık 1988’de yayınlanan (CPD) Yapı Malzemeleri Direktifi 4 Nisan 2011’de yerini Yapı Malzemeleri Yönetmeliği’ne (CPR) bırakmıştır ve 1 Temmuz 2013 tarihinde bu yönetmelik Avrupa Birliği ülkelerinde kanun halinde uygulamaya geçmiştir. Bu uygulamanın amacı;tüm yapı işlerinde can ve mal kayıplarını azaltmak üzere kalite bilincini artırmak, haksız rekabeti önlemek ve düşük kaliteli malların Avrupa Birliği ülkelerinde dolaşımını engellemektir.
Kablo sektörü için CPR, bina ve altyapı dahil olmak üzere, herhangi bir yapıda bulunan sabit tesisatlarda kullanılan güç,kontrol ve iletişim kablolarının yangına tepki ve yangına dayanım performansı ile beraber tehlikeli madde açığa çıkması gerekliliklerini içerir. Bununla birlikte, yapılarda kullanılan kabloların yangına karşı performans beyanlarını ve CE işaretlemesini zorunlu kılar.
Kabloların daha önce Avrupa Birliği’nde dolaşımıiçin LVD’ ye (Low Voltage Directive) göre sadece CE bildirgesi ve üreticinin beyanını kabul edilirken, CPR sonrasında malzemelere CE işareti iliştirilebilmesi için yangın performans beyanı (DoP) da gerekli hale gelmiştir.
Buna göre üretici, yangına tepki performans beyanlarını ilgili standarda uygun şekilde düzenler ve elektronik ve/veya yazılı ortamda saklar. Üretilen tüm ürün partilerinde aynı performansı göstermesini ve ilgili performans bildirimlerini ürünün üzerinde ve/veya ambalajında bulunmasını sağlar.
EN 50575’in Temmuz 2015 tarihinde yayınlanmasıyla, 1 Aralık 2015 ten itibaren CE işaretlemesi uygulamaya geçerek 1 Aralık 2016’ dan sonrada zorunlu hale getirilmiştir. Böylece Avrupa birliği ülkelerinde kablo satışı veya dağıtımını yapacak firmalar üreticilerden ürüne ait performans beyanı (DoP) düzenlemesini ve ürün üzerine CE işaretlemesi yapılmasını yasal olarak talep edebilecektir.
CPR Yönetmeliği kablolar açısından 2006 yılında yürürlüğe giren Alçak Gerilim Direktifi‘ (LVD) ne göre daha kapsamlıdır.
Kablolardan CPR’ ın Temel Gereklerinden Olan;
1) Yangın durumunda emniyet gerekliliğine destek olan
a) Yangına tepki performansı (EN 50575,EN 13501-6)
b) Yangına dayanım performansı (P ve PH sınıflandırması)
2) Hijyen, sağlık ve çevre gerekliliğine destek olan
a) Tehlikeli madde açığa çıkması
Gibi üç önemli performans kriterinden oluşmaktadır.
(Not: Yangına dayanım sınıflandırmasında PH sınıflandırması EN 50200 standardıyla yapılmış. P sınıflandırması için henüz proje aşamasında olan PrEN 50577 standardı inceleme safhasındadır.)
2015 yılı Temmuz Ayı’nda CPR’ın kontrol, iletişim ve güç kablolarının yangına tepki performans kriterlerini ve bu kriterlerin test yöntemlerini belirleyen EN 50575 standardı yayınlanmıştır. Bu standart, kablo bazında bir performans sınırlandırmasına gitmeksizin performans sınıflarını ve bu performans sınıflarına ait yeterlilik kriterlerini düzenler. Bu bağlamda EN 50575 standardı aşağıdaki Test standartlarına atıf yapar.
EN 13501-6: Yapı malzemeleri ve bina elemanlarının yangın sınıflandırması-Bölüm 6:Elektrik kabloları üzerinde yapılan yangına tepki testlerinden gelen verileri kullanarak sınıflandırma.
EN ISO 1716: Yapı ürünlerinin yangına tepki deneyleri-Yanma ısısının tayini(kalorifik değer)
EN 50399: Yangın şartlarında kablolar için ortak deney yöntemleri-Alev yayılma deneyi esnasında kablolarda açığa çıkan ısının ve oluşan dumanın ölçülmesi-Deney donanımı,işlemler,sonuçlar.
EN 60332-1: Kablolar-Yangın şartları altında elektrik ve fiber optik kablolardaki deneyler.
EN 60754-2: Kablolar-Yangın şartlarında ortak deney metodları-Kablolardan açığa çıkan gazlara uygulanan testler.
EN 61034-2: Belirtilen şartlarda yanan kabloların duman yoğunluğunun ölçülmesi-Bölüm-2 Deney yöntemi ve kurallar.
Bu tabloyu kısaca özetler ve genel kullanım şekline göre değerlendirirsek:
• Aca sınıfı kabloların yanma sonucu oluşacak ısıya göre sınırlandırıldığı
• B1ca, B2ca, Cca ve Dca sınıflarının yangın risklerini azaltan tipte kabloların çeşitli sınıfları olduğu (ısı yayılımı, alev yayılım hızı, duman yoğunluğu, yanma esnasında damlama özelliği ve korozif gaz oluşumu bakımından)
• Fca sınıfı kablolarda herhangi bir yangın performansı aranmadığı sonucuna varırız.
Aca sınıfı
EN ISO 1716 standardına göre kablodaki metaller haricinde yanma sonucunda PCS ≤ 2 MJ/kg olmalıdır.
B1ca sınıfı
a) EN 60332-1-2 standardına göre test alevi söndükten sonra 425 mm uzaklığa alev yayılmamış olmalıdır.
b) EN 50399 standardına göre 30 kW alev kaynağında:
FS ≤ 1,75 m
THR1200S ≤ 10 MJ
Peak HRR ≤ 20 kW
FIGRA ≤ 120 Ws-1 olmalıdır.
B2ca sınıfı
a) EN 60332-1-2 standardına göre test alevi söndükten sonra 425 mm uzaklığa alev yayılmamış olmalıdır.
b) EN 50399 standardına göre 20,5 kW alev kaynağında:
FS ≤ 1,5 m
THR1200S ≤ 15 MJ
Peak HRR ≤ 50 kW
FIGRA ≤ 150 Ws-1 olmalıdır.
Cca sınıfı
a) EN 60332-1-2 standardına göre test alevi söndükten sonra 425 mm uzaklığa alev yayılmamış olmalıdır.
b) EN 50399 standardına göre 20,5 kW alev kaynağında:
FS ≤ 2 m
THR1200S ≤ 30 MJ
Peak HRR ≤ 60 kW
FIGRA ≤ 300 Ws-1 olmalıdır.
Dca sınıfı
a) EN 60332-1-2 standardına göre test alevi söndükten sonra 425 mm uzaklığa alev yayılmamış olmalıdır.
b) EN 50399 standardına göre 20,5 kW alev kaynağında:
THR1200S ≤ 70 MJ
Peak HRR ≤ 400 kW
FIGRA ≤ 300 Ws-1 olmalıdır.
Eca sınıfı
EN 60332-1-2 standardına göre test alevi söndükten sonra 425 mm uzaklığa alev yayılmamış olmalıdır.
Fca sınıfı
Herhangi bir yangın performans değeri olmayan ya da EN 60332-1-2 standardı alev yayılımı testini geçmeyen kablolar.
Yangına karşı tepki sınıflandırması Test yöntemleri sonucunda EN 13501-6 Standardına göre tepki sınıflandırması belirlenen kablolar için EN 50575’ e göre üreticilerin DoP (performans beyanı) yayınlayabilmesi ve ürünlerine CE işareti iliştirebilmesi için izlemeleri gereken prosedürler aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.
Yangına karşı tepki sınıflandırması Test yöntemlerine göre testleri yapılmış ve EN 13501-6 standardına göre sınıflandırması yapılmış güç,kontrol ve haberleşme kabloları ile ilgili DoP yayınlanabilmesi için Performansın değişmezliğinin değerlendirilmesi ve doğrulanması sistemleri(AVCP) prosedürlerinin uygulanması gerekmektedir. Bu prosedürler yerine getirildikten sonra ürüne CE işareti iliştirilebilmektedir.
SONUÇ
1 Temmuz 2013 tarihi itibariyle Avrupa Birliği ülkelerinde kanun olarak yürürlüğe giren Yapı Malzemeleri Yönetmeliği(CPR) ve devamında Temmuz 2015’de elektrik kabloları için gerekli yangına tepki performans kriterleri ve bu kriterlerin test yöntemlerini belirleyen EN 50575 standardının yayınlanmasıyla istenen performans sınıflarının üretici tarafından bildirilmesi ve ilgili ürünlerde performans devamlılığının sağlanması zorunlu kılınmıştır.
İnşaat işlerinde,yapıların değişik bölümlerinde hangi yangına tepki performansını sağlayan kabloların nerede kullanılacağı, yönetmelik ve kanunlarla belirlenmektedir.Ülkemizde bu görev Çevre ve Şehircilik bakanlığına verilmiştir.Bu kapsamda, binaların yangından korunması hakkındaki yönetmelikte elektrik tesisatı ve kablolarla ilgili bölümlerde CPR çerçevesinde revizyonlar yapılmalıdır.Mühendislik hizmeti veren kişi ve kurumların da bu konuda bilinçlenmesi, malzeme seçiminde doğru karar alması, sonraki dönemlerde oluşabilecek can ve mal kayıplarını engelleyecek, olası hukuksal yaptırımların önüne geçecektir.
TSE (Türk Standartları Enstitüsü) tarafından 12 Kasım 2015 tarihinde CPR ve KABLOLAR konusunda bir çalıştay düzenlenmiştir.Kablolar için yangına tepki sınıflandırması için performansın değişmezliğinin değerlendirilmesi ve doğrulanması sistemleri (AVCP) Sistem 1+ için onaylanmış kuruluş ve Sistem 3 için onaylanmış laboratuvar için akreditasyon çalışmalarının devam ettiği ve birkaç ay içinde Akreditasyon çalışmalarının sonuçlanacağı bilgisi alınmıştır.Kablo konusunda CPR kapsamında ülkemizde henüz onaylı kuruluş ve onaylı laboratuvar yoktur. TSE deki akreditasyon çalışmasının kablo üreticileri açısından çok önemli bir gelişme olarak görüyoruz.
Yorum Yazın