Sağ ve Sol Beyin Yarım Kürelerinde Neler Oluyor?

Beynin iki yarısının biyolojik olarak benzeştiğinin ve ikiye bölünmüş bir beyin değil de, uyum içinde çalışan iki beyin olarak düşünülmesinin daha gerçekçi olduğunu kabul eden ve çalışmalarını bu doğrultuda ele alan Profesör Robert Ornstein, bir grup öğrencilerin beyin dalgalarını ölçüp çeşitli incelemelerde bulunmuştur. Bu çalışmaların sonucu oldukça şaşırtıcı ve önemli bulgulardır. Her iki beyin yarım küresinin birbiriyle uyumlu ve işbirliği içerisinde çalıştığı durumlarda bireysel başarının da o oranda artmakta olduğunu görmüştür. Ayrıca Prof. Robert Ornstein, beynin iki yarısını da dengeli kullanabilen insanların kapasitelerinin diğerlerine göre beş kat fazla olduğunu ifade etmiştir.

Hiç merak ettiniz mi acaba sağ ve sol beyin yarım kürelerimizde neler oluyor diye? Ya da farkında olmadan  verdiğimiz tepkiler ve davranışlar hangi beyin yarım küremizi kullandığımızı gösteriyor?

Yapılan birçok test ve araştırma sonuçları, beynin sol yarım küresinin, konuşma, matematiksel işlemler, sayılar, analiz gibi işlemleri , sağ yarım kürenin ise hayal kurma, boyut, hacim, ritim, müzik, renkler, mekân algılama gibi fonksiyonları gerçekleştirdiğini göstermiştir. İnsanın mucitlik, ilham gücü, üretkenlik özelliklerinin yine sağ yarım küreden kaynaklandığı görülmüştür.

Yüzleri tanıma ve bu sayede kişileri tanıma beceriside  yine sağ beyin tarafından gerçekleşir. Ayrıca sağ yarım küre sezgi ve yaratıcılığın merkezidir. Sol gerçekleri, sağ beyin duyguları analiz eder. Sağ beyin pembe düşler görür. Gerçeklerden uzak hayaller kurmak onun işidir. Sol beyin ise, hayali ve sezgileri önemsemez, kullanmaz. Sol beyin anlamaya çalışırken, sağ beyin hissetmek için uğraşır. Sol beyin karşılaştığı olaylarda çıkarı doğrultusunda tepkiler verirken, sağ beyin sempatik bir bakışıyla yaklaşır. Yani kendini hemen olaya kaptırır. Sağ beyni baskın çalışan kimse, birisi ağladığı zaman onunla beraber ağlar. Kendisinden çok başkalarını mutlu etmeye uğraşır. Kadınlarda bu özelliğe sık rastlanır, kadınların şefkat duyguları yoğundur ve iyi annelik yaparlar.

Aşağıda sunulan tablo bu konu ile ilgili çalışmaları daha düzenli bir şekilde özetliyor. Aslında kişiye özgü öğretim modellerinde bu bilgileri kullanan eğitimcilerin bilinçli hareket ettiklerini düşünerek başarıya daha kolay ulaştıklarını düşünüyorum.

Beynin İki Tarafı Neleri Temsil Ediyor
 


Şimdi bu resme dikkatlice bakmanızı ve neler gördüğünüzü kısa bir süre düşünmenizi istiyorum. Resimde belki şapkalı genç bir kız, belkide yaşlı bir kadın görüyorsunuz. İşte bu resimdeki yaşlı kadını görmemizi sağlayan bizim DESEN BULMA özelliğimizdir.

Göremiyorsanız görememe nedeniniz beyninizin sol tarafının beyninizin sağ tarafını baskılamış olmasındandır.
       
Beyin yarıküreleri de “lop” denilen kısımlara ayrılmıştır. Loplar, alın (frontal), yan (parietal), şakak(temporal), artkafa (oksipital), serebellum diye adlandırılır. Serebellum duyu organlarından gelen bilgilerle hareketi ilişkilendirir. Özellikle dengenin sağlanmasında önemlidir.  Ayrıca loplar “girus” kıvrımlara ayrılır. Loplarda duyu organları aracılığıyla alınan duyuların yorumlanması (çiçek kokusu ile yemek kokusunun ayırt edilmesi gibi) ve kaslara hareket sağlayıcı uyarıcıların yapılması gerçekleşir (yazı yazmak için el ve parmaklara gerekli uyarıların verilmesi gibi).

Sol lobu baskın olanlar sağ lobu çalıştırmak için ne yapmalı?

-Görselleşmeli, hayal kurmalı
-Örneklere bakmalı
-Karşıtları incelemeli
-Vücut dilini ve ses tonunu kullanmalı
-Çocuğun sağ beynine mesaj vermeli
-Empatik olmalı
-Vücudunu hareketlendirmeli

Sağ lobu baskın olanlar sol lobu çalıştırmak için ne yapmalı?

-Notlar almalı, yazmalı
-Organize olmalı, önceliklerini belirlemeli
-Fikirleri değerlendirmeli, hedefleri belirlemeli
-Vücut dilini ve ses tonunu kontrol etmeli
-Daha mantıklı olmalı
-Karşılaştırmalı, eleştirmeli
-Sorgulayıcı olmalı, gözden geçirmeli

Bildiğiniz gibi en önemli beyin hastalıklarının oluşumunda tansiyon, yüksek şeker hastalığı, genetik ve çevresel etkenlerin varlığı  tartışılmazdır. Bunların yanında yaşam için gerekli olan gıdaların yeterli ve doğru alınması da , birçok hastalığın oluşumunu engellemektedir. Örneğin;

Beyin yaşlanmasını yavaşlatmak için: Arı poleni, üzüm çekirdeği, A, E, C ve B vitamini, balık, yeşilçay, baharatlardan, biberiye, zencefil, dereotu, fesleğen ve bir tür bitki türü olan gingo biloba faydalıdır. Ayrıca beslenmede doğal yetişmiş yeşil yapraklı sebzeler, taze mevsiminde yetişmiş meyvelere de ağırlık verilmelidir.

Unutkanlık ve hafıza zayıflığı için: B vitamini, balık ve balık yağı, E ve C viamini, gingo biloba, ada çayı, yeşil çay, meyve çayları, kahve, çay, biberiye, zencefil, karabiber faydalıdır. Özellikle kakulenin, beyni canlandırıcı etkisi vardır.

Felç olmamak için: Çocuk yaştan itibaren, yağ, şeker ve unlu yiyeceklerden kaçınmak, hayvansal gda olarak, balık, tavuk, süt ve yoğurt tüketmek, bol sebze ve meyve yemek sıradan, alkolden fast food tarzı gdalardan uzak durmak, kilo almamak kişiyi korur.

Uyku bozukluğu: Bol sebze ve meyve tüketimi yapılmalı, yoğurt ve süt dışında hayvansal ağırlıklı gıdalardan kaçınılmalıdır. Melisa ağırlıklı içinde anason ve papatya bulunan çaylar uykusuzluğa iyi gelir. Kahve, çay ve asitli içecekler akşam alınmamalıdır.

Stres: Beslenmede özellikle B vitaminleri bolca tüketilmelidir. Badem, tahıl ürünleri, makarna, irmik, zeytinyağlı yemekler, taze süt ürünleri, meyve suları, balık tüketmek strese iyi gelir. Bunun yanında fesleğen, limon, nane, gül suyu tavsiye edilir...

Son olarak sizlere ilginizi çekebileceğini düşündüğüm sol beynimizi gıdıklayarak uyandıran birkaç soru örnekleri sunmak istiyorum.

1. Aşağıdaki işleminin sonucunu tek bir çizgi çizerek nasıl sağlarsınız?

5 + 5 + 5 = 550
 
2. Aşağıdaki harflerde gençlerin çok sevdiği bir şarkıcının adı gizlidir. Kimdir bu şarkıcı?

A Z E C

3. Bazı aylar 30,  bazıları 31 çeker. Kaç ayda 28 gün vardır?

4. Aşağıdaki işlemin sonucu nedir?

LABİRENT + EKONOMİ = 11
BUNALTICI + GÜZELLİK = 56
GÜÇLÜ + KABİNE = ?

5. 7 7 7 7 1 = 100  sayılarından     + , - , x , /  işlemlerinin ister hepsini ister bazılarını kullanarak sonucu nasıl bulabilirsiniz?

Bu soruların cevaplarını bir sonraki yazı dizisinde sizlerle buluşturmak dileğiyle hepinize eğlence dolu saatler dilerim….

Sevgiyle Kalın….
Kaynak: Boydak, H.A.,Beyin Yarımkürelerinin Gizemi, Beyaz Yayınları,
İstanbul 2004 Sevdim Seni Matematik Ahmet Yıldız