Bu da nerden çıktı demeyin. Hepimizin bildiği gibi olaylar karşısında düşünebilmek, yorum yapabilmek, karmaşık matematik problemlerini çözebilmek insanları hayvanlar alemindeki diğer canlılardan ayıran en önemli özellik. Ancak bazı hayvanlar en azından basit bazı yeteneklere sahip olabiliyorlar. Nasıl mı ?
Mesala SAYI SAYMAK gibi. Evet yanlış okumadınız. SAYI SAYMAK …
Yapılan araştırmalar bazı hayvanların gerçekten “sayı algısına“ ya da nesnelerin farklı miktarlarını ayırt edebilme yeteneğine sahip olduğunu gösteriyor. Doğadaki bir çok canlı sayı saymasa da boyut farklarını kolayca algılayabiliyor..
Bazı hayvanlar öbürlerine oranla daha yetenekli olabiliyor. Örneğin, Pepperberg’in laboratuvarındaki 27 yaşındaki Alex adlı papağan sayı sayabiliyor ve diğer yeteneklerinin yanında az ile çok olanı birbirinden ayırabiliyor; mavi ve kırmızı blokların içinde kaç tane mavi olduğunu anlayabiliyor. Pepperberg’e göre Alex yalnızca ‘3’ simgesinin üç anlamına geldiğini değil, ‘4’ün de ondan daha büyük bir değer (simge) olduğunu öğreniyor.
Bilim insanları uzun zamandır böceklerin en azından dörde kadar sayabildiklerini biliyorlardı. Araştırmacılar, bal arılarının kovandan ne kadar uzaklaştıklarını yol boyunca yerdeki işaretleri sayarak belirlediklerini fark etti. Son araştırmalar ise arıların farklı sayıdaki noktaları (en fazla 4) ayırt edebileceğini gösteriyor.
1900 lerin başında, Berlin’ de Clever HANS (Akıllı Hans) isimli bir at matematik yeteneğiyle tüm dünyanın ilgisini çekmiş.Bu hayvan ayaklarını yere vurarak sayı sayabiliyor ve seçenekli sorular arasından doğru cevabı yine ayaklarını yere vurarak seçebiliyordu. Sonraları bilim adamları CLever Hans ‘ın aslında matematik yeteneği olmadığını, iyi bir gözlem yeteneğine sahip olduğunu fark ettiler. Öyle ki bu hayvan kendisine soruyu soran kişinin cevabını bilmediği soruları doğru cevaplayamıyordu. Çünkü aslında o karşısındakinin vücut dili ve yüz ifadelerinden yola çıkarak doğru cevaba ulaşabiliyordu.
Hayvanların göstermiş oldukları matematik yetenekleri şöyle sıralanabilir.
KANARYA Şekil, boyut ve renge bakmaksızın miktarı seçebiliyorlar.
SALAMANDER 3’e kadar daha fazla olanı seçebiliyor.
GÜVERCİN Daha yüksek sayılar için fazla olanı ayırt edebiliyor.
FARE Ödül için bir pedala 40 kez basarak büyük rakamları kestirebiliyor.
KARGA Aynı sayıdaki farklı nesneleri tanıyor.
PAPAĞAN Sayılar için soyut simgeleri öğrenebiliyor.
ŞEMPANZE Basit toplama ve çıkarma işlemlerini yapabiliyor. Örneğin, Şempanzeler, saniyenin bir bölümü süresince gösterilen bir dizi rakamı hatırlamakta, insanları kolayca alt edebiliyor.
Rugani bu konuda şöyle söylüyor,“ akıllarında küçük sayıları sola büyük numaraları sağa yerleştiriyorlar, tıpkı insanlar gibi”. Araştırmacılara göre ; bulgular , civcivlerin – tıpkı insanlar gibi sayıları küçükten büyüğe doğru sıralayarak kavramsallaştırdığını düşündürüyor.
Rugani ,“ Science ‘ de 2013 ‘ te ayınlanmış olan bir çalışmada insanların sayıları beyinlerinin sağ yarımküresini kullanarak algıladıklarını buldu. Bu keşif , hayvanlarda da benzer bir yapıda olabileceği fikrini doğuruyor “ diyor. Rugani ve çalışma arkadaşları 3 günlük civcivleri gözlemlediler. Önce üzerinde beş nokta bulunan bir ekranı panel şeklinde yerleştirdiler.
Ekranın arkasına lezzetli yemler koydular. Civcivleri bu ekranın olduğu yerde serbestçe gezecek şekilde saldılar. Böylece civcivler lezzetli yemlerinin beş noktalı ekranın arkasında olduğu konusunda eğitilmiş oldular. Ekranda beş adet nokta olmasını, bundan sonraki kıyaslamalarda kullanılabilecek bir referans sayısı olarak özellikle seçtiler.
Aklımıza şöyle bir soru da gelebilir tabii. Acaba hayvanlar eğitimle mi sayı sayma yeteneğini kazanıyorlar ? yoksa doğuştan mı bu özelliğe sahipler ? Bir çok yetenek yarışmalarında eğitim verilerek yetiştirilen hayvanların neler yapabildiğini görüyoruz.Çok iyi gözlem yapmaları ve var olan yetenekleriyle , eğitimleri ile sayı saymaları bu anlamda kolaylaşıyor olabilir.
Sonuç olarak; insanlarda bebekken sadece nesnelerin kaybolduğunu ya da belirdiğini fark edebiliyor , çocuklar dil yeteneği ile sayı sayabiliyor ve eğitimle de geliştiriyor. Eğitimleri ile de bu özelliklerini artırıyorlar.Yetişkinler ise soyut matematiksel kavramları daha rahat algılayabiliyor.
Sağlıklı ve mutlu kalmak dileğiyle…
Facebook Yorum
Yorum Yazın