İbn-i Haldun’dan aktarılan gerçekten iddialı bir cümle. ‘’Coğrafya kaderimizdir’’. Tabi Sosyolojinin duayenlerinden İbn-i Haldun sentezlediği yaşadığı bölgede ki gözlemlerini iddialı bir teze dönüştürmesi meselesi. Daha sonraki yıllar da yapılan bu tür sosyolojik araştırmalarda bilimsel veriler ışığında coğrafyanın insan davranışlarına ve sonucunda yaptıklarıyla kaderlerini inşa ettiklerini gösteriyor. Bizlerde yaşadığımız bu coğrafyada coğrafyanın bizi sürüklediği olaylarla yaşıyoruz. Zaten mevzuu Ortadoğu olunca karmaşanın da olmaması mümkün değil. Suriye iç kargaşası çıktığından bu yana yaşananlar ve bu konudaki tespitlerimizi önümüze koyup film şeridi gibi akıttığımızda ne kadar farklı oyuncunun burayla ilgili strateji geliştirip dönemsel başarı sonrasında da hüsrana uğradıklarını gördük. Neticesin de Amerika’yı ve Suflecisi İsrail’in Kürtleri öne sürerek Irak, İran, Suriye ve Türkiye’den de toprak alarak Akdeniz’e kadar olan şeritte tampon bir Kürt devleti kurma gayretlerini ve çabalarını. Yine bu kargaşa sırasında Irak ve Suriye hattında bir Şii Hilali çırpınışları yok muydu İran’ın? Tabii ki vardı. Yine Fransa’nın PKK ve YPG üzerinden bölgede var olma çabaları ortada değil mi. ABD’den daha fazla PKK üzerinde etkileri olduğunu bizler biliyoruz. Tüm bu olayları sonucunda kazanan ve kaybedenleri John Nash’in Oyun Teorisi üzerinden anlatalım.
John Nash Princeton Üniversitesi’ndeyken “Oyun Teorisi” üzerine yazdığı doktora tezi ve sonraki çalışmalarından dolayı 1994’de Nobel almış son yüzyılın dâhilerinden. Nasıl bir şey Oyun teorisi, her oyuncunun kendi hamlesine karşın diğerlerinin yapacağı hamleyi hesaba kattığı stratejik durumlardaki insan davranışlarını inceler. Teori politika, poker, biyoloji, en çok da ekonomi ve farklı alanlarda davranışları modellemek için kullanıyor. Bu noktada, John Nash diyor ki, karma stratejili (oyuncuların tercihlerini belli bir olasılıkla seçmeleri), sonlu sayıda oyuncunun, sonlu sayıda tercih ile oynadığı her oyunun bir dengesi vardır. (Nash dengesi olarak geçiyor.) Bu denge noktasında, her oyuncu diğer oyuncuların stratejilerine bakıldığında en iyi konumda yapacağı bir hamle değişikliği ona kazanç sağlamaz. Bunu ünlü tutsak ikilemi ile örneklendireyim. Elimizde polis tarafından yakalanmış iki suçlu var; Ali ve Veli diyelim. Polisin bu iki suçlunun ruhsatsız silah taşıdığına dair kanıtı var ve bu 1’er yıl hapis cezası demek. Polis ayrıca bu ikilinin birlikte banka soyduğundan şüpheleniyor fakat ellerinde yeterli kanıt yok. Bu yüzden ayrı odalarda sorgulanan suçlulara bir teklifte bulunuluyor: “Şu an seni 1 yıl içeride tutabiliriz ama banka soygununu itiraf edip, ortağını ele verirsen gitmekte özgürsün. Ortağın 20 yıl hapis cezası yer fakat ikiniz de suçu itiraf ederseniz, bu sefer 5’er yıl hapis ile cezalandırılırsınız.“ Ali ve Veli vicdansız banka soyguncuları oldukları için sadece kendi alacakları cezayı düşünüp karar verecekler. İkisinin de iki stratejisi var; itiraf etmek ya da sessiz kalmak. Veli şöyle düşünüyor “ Ali’nin ne yapacağını bilmiyorum. Eğer sessiz kalırsa, benim için en iyisi itiraf etmek çünkü hapiste 1 yıl geçirmektense özgür kalırım. Eğer itiraf ederse, benim için en iyi strateji yine itiraf etmek çünkü 20 yıl hapis yatmaktansa 5 yıl daha mantıklı. Yani Ali ne yaparsa yapsın, itiraf ettiğim durum benim için en iyisi.” Ali de aynı şekilde düşünüp, itiraf etmenin Veli’nin stratejisi ne olursa olsun kendisi için en iyi tercih olacağının farkına varır. Sonunda ikisi de itiraf eder ve 5’ er yıl hapis ile cezalandırılırlar. Her iki oyuncunun da diğer oyuncudan bağımsız olarak kazancını maksimize ettiği bu tercihe Nash dengesi diyoruz. Eğer ikisi de sessiz kalsalardı, 1’er yıl hapis cezası ile kurtulabilirlerdi ama her oyuncunun sadece kendi çıkarını düşünmesi ikisi için de daha kötü bir sona sebep oluyor.
İşte Suriye konusunda en çok zarar gören ve Suriye’nin Toprak bütünlüğünü savunan Türkiye son yaptığı hamlelerle kendi çıkarları yönünde Suriye üzerinden planlanan Şii Hilali ve Pkk Kürt Tampon Devletciğini paçavra gibi buruşturup attı. Oyun kurarken oyun teorisi içinde demekki Nash dengesi önemli . Yoksa buralarda yanlış yaparsan adama ‘’Naş…Naş ‘’derler. Yani ‘’Yürüüü Ense Traşını Görelim’’ kısacası.
Hayırlı işler dileği ile Rabbim yar ve yardımcımız olsun.
Facebook Yorum
Yorum Yazın