Asılan Patrik Gregorius’un Mektubu

Sultan Aziz ‘in saltanatı sırasında, Rusya’nın Ä°stanbul’da büyük elçi olarak bulundurduÄŸu, Osmanlı devletinin başına bir çok sıkıntılar çıkartmak için vasıta olarak kullandığı General Ä°gnatiyef, bu düÅŸündürücü vesika hakkında hatıratında diyor ki; 

“Mahmut Nedim PaÅŸa’nın sadrazamlıktan  istifa ettiÄŸi gün idi ki, Patrikhaneye gitmiÅŸtim. Patrik Vermanos, sohbetimiz esnasında, Sultan Mahmut zamanında Yunan istiklaline yardım sebebiyle asılan selefi Gregorius’un o zaman ki çarımız Aleksandır’a gönderdiÄŸi bir mektubun müsveddesini bana okudu. Bu tavsiyeler ÅŸunlardı;

“Türkleri maddeten ezmek ve yıkmak mümkün deÄŸildir. Çünkü Türk’ler, çok sabırlı ve dayanıklı insanlardır. Gayet maÄŸrurdurlar ve izzet-i nefis sahibidirler. 

Bu huyları, dinlerine baÄŸlılıklarından ve kadere rıza göstermelerinden, ananelerinin kuvvetinden, padiÅŸahlarına, kumandanlarına, büyüklerine itaat duygularından gelmektedir. 

Türk’ler zekidirler ve kendilerini müspet yolda yönetecek reislere sahip oldukları müddetçe de çalışkandırlar. Gayet kanaatkardırlar. Onların bütün meziyetleri, hatta kahramanlık ve yiÄŸitlik duyguları da ananelerine olan baÄŸlılıktan, ahlaklarının kuvvetinden gelmektedir.

Türk’ler de evvela itaat duygusunu kırmak ve manevi baÄŸlarını parçalamak,  dini metanetlerini zaafa uÄŸratmak icap eder. 

Bunun da en kısa yolu, milli geleneklerine ve manevi hayatlarına uymayan harici fikirler ve hareketlere onları alıştırmaktır.

Türk’ler, dış yardımı reddederler, haysiyet ve  hisleri buna manidir. Velev ki, geçici bir zaman için görünür güç ve kudret verse de, Türk’leri dış yardıma alıştırmalıdır. Maneviyatları sarsıldığı gün, Türk’leri kendilerinden ÅŸeklen çok kuvvetli, kalabalık ve zahiren hakim kuvvetler önünde zafere götüren asıl kudretleri sarsılacak ve maddi vasıtaların üstünlüÄŸü ile yıkmak mümkün olabilecektir. 

Bu sebeple, Osmanlı Devleti’ni tasfiye için, sadece harp meydanındaki zaferler kafi deÄŸildir. Ve hatta sadece bu yolda yürümek Türk’lerin haysiyet ve vakarını tahrik edeceÄŸinden, hakikatlere nüfuz edebilmelerine sebep olabilir. Yapılacak olan, Türk’lere bir ÅŸey hissettirmeden bünyelerindeki bu tahribi tamamlamaktır!”

Gregorius yaptığı casusluklar açığa çıkmış ve idam edilmiÅŸtir. Vasiyetinde ise ;

“Bizans kartalı havalanacak; ayin tamamlanacak ve Türkler Ä°stanbul’dan kovulacaktır. Bu gerçekleÅŸinceye dek bu kapı kapalı kalacaktır” demiÅŸtir.