Sultan Abdülaziz’in malları nasıl yağmalandı?

Sultan Abdülaziz'in ve ailesinin Feriye Sarayı'na naklediÅŸleri sırasında sultanın eÅŸi NeÅŸerek Kadınefendi'nin, mücevher sakladığı düÅŸünülerek subayların hakaretine uÄŸraması, örtündüÄŸü ÅŸalın zorla çekilip alınması ve açık saçık bir halde ortada kalması maalesef tarihimizin hatırlamak istemediÄŸimiz tarafı olarak hafızalardan silinmemiÅŸtir.

ASKER RESMEN YAÄžMALAMIÅžTI

Sultan Abdülaziz'in tahttan indirilip yerine Sultan V. Murat'ın geçmesinden sonra Mithat PaÅŸa taraftarları üç gün, üç gece eÄŸlence tertip ederken, Genç Osmanlı güruhu da hiç vakit kaybetmeden bundan sonra atacakları adımları hesaplıyordu. Sultan Abdülaziz ise ailesiyle birlikte tam anlamıyla ortada kalmış, kurbanlık koyun gibi akıbetini beklemeye baÅŸlamıştı. Sabık padiÅŸahın tüm mal varlığına da el konmuÅŸ Dolmabahçe Sarayı asker tarafından adeta yaÄŸma edilmiÅŸti (sarayın avizeleri dâhil). Öyle ki sultanın haremindeki hanımlar üst düzey paÅŸaların konaklarına dağıtılmış, türlü rezaletler yaÅŸanmıştı. Darbeci paÅŸalar zaten zor durumda olan maliyeye bir katkı mahiyetinde Sultan'ın mal varlığına el koymaya karar vermiÅŸti vermesine lakin saraya yakın birkaç kendini bilmez, bu hazinenin büyük kısmını bir yolunu bulup ÅŸahıslarına geçirmeyi baÅŸardı. Bunların en başında da Sultan V. Murat'ın validesi Åževki Efsar Valide Sultan ile Mabeyn MüÅŸiri olan Damat Nuri PaÅŸa gelmekteydi. Ä°lk iÅŸ olarak eski valide sultanın BeÅŸiktaÅŸ Sarayı'ndaki dairesinde bulunan birbirinden deÄŸerli mücevherleri götürülmüÅŸtü.

MÜCEVHER KOLEKSÄ°YONU

Ä°ddialara göre Sultan Abdülaziz'in 7.5 milyon civarı altın lira miktarında eshamı umumiyesi (devletin, halka borç karşılığı olarak verdiÄŸi hisse bedeli), 3 bin civarında demiryolu tahvilatı ve 85 bin Osmanlı Lirası vardı. Ayrıca bunların dışında sultanın mücevheratı ve deÄŸerli koleksiyonlarının olduÄŸu da biliniyordu. Önce sabık hükümdarın tüm hisse senetleri ve tahvilatı hiçbir yasal dayanak olmadan Osmanlı Bankası'na teslim edildi. Mücevheratın ise Sultanı tahttan indiren paÅŸalar tarafından kurulan komisyonca devlet için harcanacağı söylense de bunların bir kısmı yukarıda bahsettiÄŸimiz gibi talan edilmiÅŸ, bir kısmı da Sultan V. Murat'ın veliahtlık zamanına ait olan kiÅŸisel borçları karşılığında Hristaki Efendi'ye (sarraf, ayrıca Sultan Murat'ın bankeri) rehin verilmiÅŸti. 

AVRUPA'YA KAÇIRILDI

Tahta geçen Sultan Murat'ın bir süre sonra dengesiz davranışlar sergilemesi üzerine gayet akıllı bir adam olan Hristaki Efendi, rehin aldığı tüm mücevherleri Avrupa'ya kaçırdı. Bu mücevherler ancak Sultan II. Abdülhamit devrinde devletin itibarının zedelenmemesi adına Hristaki Efendi ile anlaÅŸma yoluna gidilerek geri getirilebildi. Mücevherlerin karşılığı olarak da padiÅŸahlık makamına ait gayrı menkuller gösterildi. Ayrıca Sultan II. Abdülhamit, tahta geçtikten sonra Åževki Efsar Kadınefendi'nin, Abdülaziz'in validesinin mücevherlerini talan ettiÄŸini unutmamış olacak ki ona tahsis edilen ödeneklerde kısıtlamaya gitmiÅŸ, rahat bir yaÅŸam sürmesine müsaade etmemiÅŸti. Sultan II. Abdülhamit'in bin bir zorluklarla kurtardığı mücevherlerin akıbeti de ne yazık ki kötü oldu. 31 Mart Vakası'nda Yıldız Sarayı yaÄŸmalanırken bu mücevherlerin bir kısmı talan edildi bir kısmı da Ä°ttihatçılar tarafından Avrupa'da haraç mezat satıldı. Ä°ÅŸin ilginç tarafı yaÅŸanan bu üzücü hadiselere hürriyetperver denilen paÅŸaların çoÄŸu da seyirci kaldı.

Murat Kutlu / Star Pazar