Mehmed Akif Ersoy’un Osmanlı’daki Sicil Kaydı İlk Kez Ortaya Çıktı! Bakın Nereli?

İstiklal Şairi Mehmed Akif Ersoy’un Osmanlı İmparatorluğu dönemindeki sicil kaydı ilk kez gün yüzüne çıkarıldı.

Gazeteci Yazar Muharrem Coşkun tarafından kaleme alınan ‘Kod Adı İrtica 906’ isimli kitapta yer alan sicil kaydında Mehmed Akif’in doğum yeri, mesleği, yaptığı işler, okuduğu okullar aldığı ücretler konusunda detaylı bilgiler yer alıyor.

Başbakanlık Osmanl ı Arşivleri arasındaki araştırmaları sonucu Akif’in devletteki sicil kaydını bulduklarını ifade eden kitabın yazarı Muharrem Coşkun, “Sicil Kaydı 30 Mayıs 1910 tarihli.. Bu sicil kaydı ilk kez yayınlanıyor. Osmanlı’daki sicil kaydında Akif’in İstanbul doğumlu değil, Çanakkale’nin Bayramiç ilçesinde dünyaya geldiği belirtiliyor” dedi.Mehmed Akif’in Padişah Sultan Abdülhamid’e sert eleştiriler yönelttiği, aleyhine şiirler yazdığı dönemde(1900-1909) dahi terfi ettirildiğinin ve maaşının arttırıldığının belgeden anlaşıldığını ifade eden Coşkun, Akif’in Cumhuriyet döneminde ise sürgün hayatına mecbur bırakıldığını ifade etti. Osmanlı’daki sicil kaydının, ‘Akif Efendi’ diye başladığını hatırlatan Muharrem Coşkun, Cumhuriyet döneminde ise devlet O’na ‘İrtica 906’ kod adını veriyor ve adım adım izletiyor” diye konuştu.

İŞTE MİLLİ ŞAİR’İN İLK KEZ YAYINLANAN SİCİL KAYDI

Mehmed Akif [ERSOY] Efendi’nin memuriyet sicil dosyası.

30 Mayıs 1910

[Transkripsiyon]

Sicill-i Umûmî (Genel Sicil kayıdı)

Akif Efendi;

Fatih dersi‘âmlarından (Hocalarından) İpekli müteveffâ (vefat etmiş) Tahir Efendi’nin mahdûmudur(oğludur). Bin iki yüz doksan sene-i hicriyesinde (Hicri 1290 yılında) sene-i mâliye (Osmanlı’da 1 Mart’tan itibaren geçerli olan sayım yılı) 1289 [1873] Kal’a-i Sultaniye [Çanakkale] Sancağı’na mülhak (bağlı) Bayramiç kasabasında tevellüd eylediği(doğduğu) tezkere-i osmaniyesi sûret- i musaddakasında (resmi belgelerinde) muharrerdir (kayıtlıdır). Mukaddemât-ı ulûmu sûret-i husûsiyede tahsîl etdikden sonra (İlk öğrenimini özel aldıktan sonra) Mülkiye İ‘dâdîsi’ne (Sivil lise) girerek mülâzemet rü’ûs (ders almıştır) ve ba‘dehu (ardından) Mülkiye Baytar Mektebi’ne (Veterinerlik Yüksek Okulu) dâhil olarak dört sene tahsîl etdikden sonra icâzetnâme (diploma) almışdır. Türkçe ve Fransızca tekellüm (konuşan) ve kitâbet eylediği (yazdığı) tercüme- i hâl (özgeçmiş) varakasında (dosyasında) muharrerdir (kayıtlıdır). Bin üç yüz on beş senesi Cemaziyelahiresinin on yedisinde 14 Kanunıevvel sene [1]309 [26 Aralık 1893] yedi yüz elli kuruş ma‘âşla Orman ve Ma‘âdin (Orman ve Maden) ve Zirâ‘at Nezâreti (Ziraat Bakanlığı) Zirâ‘at Beşinci Şu‘be Baytar Müfettiş Mu‘âviliği’ne (Veteriner Müfettişi Yardımcılığına) ta‘yîn ve üç yüz on dört senesi Şevvalinin dokuzunda 1 Mart sene [1]313 [13 Mart 1897] icrâ kılınan (yaşanan) te’cîlâtında (gecikmeden) ma‘âşı altı yüz yetmiş beşe tenzîl (indirildi). Üç yüz on beş senesi Rebiülahirinin yirmi ikisinde 8 Eylül sene [1313 [20 Eylül 1897] iki yüz yirmi beş kuruş ve üç yüz yirmi bir senesi Şevvalinin beşinde 12 Kanunıevvel sene [1]319 [25 Aralık 1903] yüz elli beş kuruş zammıyla bin elli beş kuruşa iblâğ edilmişdir (çıkarılmıştır.) Üç yüz yirmi dört senesi Muharreminin on altısından 1 Mart sene [1]322 [14 Mart 1906] i‘tibâren ma‘âşı Orman ve Ma‘âdin büdcesinden bi’t-tenzîl (indirilerek) Zirâ‘at sandığı’ndan tesviye edilmişdir (artırılmıştır). Sene-i merkûme Şabanının yirmi altısında 4 Teşrinievvel sene [1]322 [17 Ekim 1906] ilâveten me’mûriyet olarak üç yüz kuruş ücretle Halkalı Zirâ‘at Mektebi Kitâbet-i Resmiye mu‘allimliğine (Halkalı Yüksek Ziraat Okulu Resmi Yazışmalar hocalığı) ta‘yîn ve bin üç yüz yirmi altı senesi Şabanının ikisinde 16 Ağustos sene [1]324 [29 Ağustos 1908] bin elli beş kuruş ma‘âşına iki yüz doksan beş kuruş ve sene-i merkûme Ramazanının on sekizinde 1 Teşrinievvel sene [1]324 [14 Ekim 1908] dört yüz elli kuruş zamâyim vukû‘uyla (artışla) bin sekiz yüz kuruşa iblâğ (çıkarıldı) ve sene-i mezkûre (Belirtilen yılın) Şevvalinin yedisinde 23 Teşrinievvel sene [1]324 [5 Kasım 1908] yedi yüz kuruş ücretle Mülkiye Baytar Mektebi Harîta-i Sıhhiye (Veteriner Yüksek Okulu Hayvan Islahı Şubesi) ve Kitâbet-i Baytariye (Veterinerlik yazışmaları) Hukûk-ı Ticârî (Ticaret hukuku) ve Kânûn-ı Tıb (Hekimlik mevzuatı) mu‘allimliği (müdürlüğüne) uhdesine ihâle edilmiş (atanmış) ise de târîh-i mezkûrda istifâ etmişdir. (Belirtilen tarihte istifa etmiştir) Sene-i merkûme (geçen sene) Zilkadesinin yirmi ikisinde 6 Kanunıevvel sene [1]324 [19 Aralık 1908] Halkalı Mektebi’nde Kitâbet-i resmiye mu‘allimliğinden (öğretmenliğinden) dolayı almakda olduğu üç yüz kuruş ücrete yüz kuruş zam olarak dört yüz kuruşa iblâğ edilmişdir. Mûmâ ileyh (bahsedilen) sa‘y ü gayret (iyi gayreti) ve hüsn-i hâl (iyi hali) ve sîret-i asumâniyeden olduğu Zira‘at Hey’et-i Fenniyesi Riyâseti’nden (Ziraat Bilim Başkanlığı’ndan) tasdîk kılınmışdır. Mûmâ ileyhin (adı geçen) nüfûs tezkere-i osmaniyesi sûretiyle Dersaadet Mekteb-i İ‘dâdîsi’nden (İstanbul Lisesi’nden) ahz eylediği (aldığı) 11 Teşrinisani sene [1] 305 [23 Kasım 1889] târîhli mülâzemet rü’ûsu (sertifika) ve Mülkiye Baytar Mektebi’nden aldığı 12 Eylül sene [1] 313 [24 Eylül 1897] tabâbet-i baytariye icâzetnâmesinin (Baytarlık uzmanlığı diplomalarının) sûretleriyle, me’mûriyetine târîh-i ta‘yînine (memur olma) ve mikdâr-ı ma‘âşına (maaş miktarına) dâ’ir Orman ve Ma‘âdin ve Zirâ‘at Kısmı Muhâsebelerinin 8 Temmuz sene [1] 325 [21 Temmuz 1909] ve 2 Ağustos sene [1] 325 [15 Ağustos 1909] târîhli derkenârları (kenar yazılı) asl-ı tercüme-i hâl varakasıyla (özgeçmişin asıl belgesiyle) berâber Orman ve Ma‘âdin ve Zirâ‘at Nezâreti (Orman, Maden ve Ziraat Bakanlığı) Sicil Şu‘besi’nde mahfûzdur (saklıdır). Fî 18 Cemaziyelevvel sene [1] 328 ve fî 17 Mayıs sene [1] 326 [30 Mayıs 1910]. Mûmâ ileyhin (adı geçen) bin üç yüz yirmi altı senesi Şevvalinin yirmi altısında 11 Teşrinisani sene [1] 324 [24 Kasım 1908] ayrıca altı yüz kuruş ma‘âşla Darülfünun (İstanbul Üniversitesi) Edebiyat Şu‘besi birinci sene Edebiyat-ı Osmaniye mu‘allimliğine (Osmanlı Edebiyatı Öğretmenliğine) ta‘yîn edilüb (atanıp) üç yüz yirmi yedi senesi Şabanının yirmi birinde 25 Ağustos sene [1] 325 [7 Eylül 1909] icrâ kılınan (uygulanan) tensîkâtında (indiriminde) iki bin kuruş ma‘âşla Umûr-ı Baytariye Müdîr Mu‘âvinliği’ne (Veterinerlik Müdür Yardımcılığına) terfî‘ ve Halkalı Zirâ‘at Mektebi Kitâbet m‘allimliği (Halkalı Ziraat Okulu Resmi Yazışmalar hocalığına) ma‘âşı sene-i merkûme Zilkadesinin yirmi ikisinde 22 Kanunıevvel sene [1] 325 [4 Ocak 1910] beş yüz kuruşa iblâğ edildiği (çıkarıldığı) Orman ve Ma‘âdin ve Zirâ‘at (Orman, Maden ve Ziraat) Sicil Şu‘besi’nin 7 Mart sene [1] 326 [20 Mart 1910] târîhli vukû‘ât pusulasında (sicil kaydında) gösterilmişdir.”

BOA, DH.SAİD, 175 / 47

Muharrem Coşkun'un kaleme aldığı Kod Adı İrtica: 906 isimli kitapta Osmanlı ve Cumhuriyet dönemine ait daha önce hiç yayınlanmamış yaklaşık (gizli/resmi) 70 belge yer alıyor.